Trwa wielka przebudowa płyty Starego Rynku, widać głębokie wykopy, pracuje sprzęt ciężki. Pośrodku tego stoi ratusz, który także jest w remoncie. Trwa on od kwietnia 2019 roku...

W kwietniu 2019 roku zamknęliśmy ratusz, ale remont zaczął się później. Najpierw trzeba było przygotować budynek do remontu, przenieść zbiory, rozwiązać liczne kwestie logistyczne. Sam remont zaczął się w październiku 2019 roku.

Trwa już cztery lata, a więc bardzo długo! Kiedy się skończy? Co się zmieni?

Planujemy, że nastąpi to 29 czerwca 2023 roku. Otworzymy wtedy piwnice i parter ratuszowy dla publiczności. Na wyższych kondygnacjach remont będzie przeprowadzony w kolejnych latach. Na pierwszym etapie, obejmującym piwnice i parter, powstaje ekspozycja pod nazwą Poznań przed Quadrą, w której pokażemy historię miasta od X do połowy XVI wieku, czyli do momentu przybycia do Poznania włoskiego architekta Jana Baptysty Quadro i rozpoczęcia przez niego przebudowy ratusza. Ta ekspozycja będzie dwutorowa, z jednej strony to opowieść o mieście, z drugiej - o samym ratuszu.

Co dalej?

Na kolejnych piętrach, na kolejnych etapach remontu, zrealizujemy ekspozycję, która będzie kontynuowała opowieść od czasów przybycia Quadry do Poznania aż do 1954 roku, kiedy ratusz przestał być siedzibą władz miejskich, a stał się Muzeum Poznania. Kontynuowanie remontu na wyższych kondygnacjach będzie zależne od dostępnych środków. My będziemy gotowi, bo projekty budowlane powstaną do końca tego roku. Zakończyliśmy też badania konserwatorskie reprezentacyjnych sal na pierwszym piętrze. Wiemy, co musimy jeszcze zrobić, ale będziemy na to potrzebowali około dwóch lat. Jeśli dostaniemy odpowiednie środki, może uda się to zrobić szybciej.

Co zobaczymy, gdy wejdziemy do ratusza latem przyszłego roku? Czy będzie to nowoczesne muzeum z multimediami, czy raczej z tradycyjnymi eksponatami?

W dużej mierze będzie to tradycyjne muzeum, oparte na autentycznych obiektach. Multimedia oczywiście będą, ale na drugim, a może na trzecim planie. Wejście do ratusza będzie wyglądało nieco inaczej niż do tej pory. W pomieszczeniu po prawej stronie będzie kasa, szatnia i punkt księgarski. Stąd przejdziemy do Sali Historii, gdzie pokażemy obiekty związane z otwarciem muzeum w 1954 roku. Na ekranach będą wyświetlane multimedialne prezentacje o dziejach ratusza, miasta i muzeum. Stąd zacznie się właściwe zwiedzanie, czyli zejście do piwnic. W nich zobaczymy m.in. lożę sądową, z której miejscy urzędnicy obserwowali przebieg tortur. Po czym zejdziemy do jeszcze niższych kondygnacji, m.in. do izby tortur, w której stanie oryginalny poznański pręgierz. Przypomnę, że ten, który stoi na Starym Rynku, jest kopią. W najstarszej części ratusza - w gotyckich piwnicach - będziemy opowiadać historię miasta od X do połowy XVI wieku, po czym przejdziemy na poziom przyziemia, który powstał już w czasach Quadry. Tutaj zwiedzający zobaczą muzealny magazyn studyjny. W nim zaprezentujemy część naszych zbiorów. Mamy ponad 40 tysięcy eksponatów, wybraliśmy z nich takie, dzięki którym zwiedzający poznają całe spektrum naszych bogatych kolekcji. Idąc dalej w głąb magazynu, zwiedzający zobaczy eksponaty większych rozmiarów, m.in. miejską latarnię gazową czy żeliwną wannę Marii Wicherkiewicz. Z magazynu studyjnego wąskimi schodami goście muzeum dotrą do Sali Krat mieszczącej się na parterze, a w niej będą mogli odpocząć i napić się kawy. Nie zapomnieliśmy o najmłodszych, w Sali Krat będą na nich czekać różne atrakcje. W tym wnętrzu zostanie wyeksponowana, odkryta w czasie prac konserwatorskich, najstarsza, zewnętrzna gotycka elewacja ratusza. Następnie zwiedzający przejdą do Sieni Gotyckiej, z niej do Sali Historii, aby na zakończenie obejrzeć nieudostępniany wcześniej skarbczyk ratuszowy, a w nim skarb srebrnych monet znaleziony w latach 70. przy ul. Kramarskiej. Do dyspozycji zwiedzających będą audioprzewodniki ze ścieżką zwiedzania dla dorosłych i dla dzieci, w których umieścimy ponad 100 rysunków i zdjęć. Oczywiście będzie też można zwiedzać ratusz bez audioprzewodnika.

W przypadku obiektów muzealnych dużą wagę przywiązuje się do ich dostępności, dba, by mogły się dostać osoby na wózkach, seniorzy, osoby ze specjalnymi potrzebami. W przypadku naszego ratusza problemem zapewne będą schody. Czy znaleźliście rozwiązanie?

Częściowo tak, chociaż nie było to łatwe, bo ze względów oczywistych nie mogliśmy zrobić podjazdu od frontu. Będzie jednak zamontowany schodołaz przy bocznym wejściu, od ul. Różany Targ. Na dalszym etapie powstanie tam rampa pozwalająca wjechać do środka. Planujemy także ulokowanie windy w pionie klatki schodowej, która połączy parter z drugim piętrem. Osoby ze specjalnymi potrzebami będą więc mogły się poruszać po całym ratuszu, oczywiście poza piwnicami, gdzie mimo naszych chęci, dostęp dla wózków jest niemożliwy. Przygotujemy jednak filmy i wizualizacje piwnic, przeznaczone dla tych, którzy tam nie mogą lub nie chcą zejść.

Niewielu poznaniaków wie, że muzeum ratuszowe ma pod opieką prawdziwy skarb miejskiej architektury, czekający na udostępnienie...

Równocześnie z remontem ratusza pracujemy nad drugim projektem, który obejmuje dwie renesansowe kamienice znajdujące się przy Starym Rynku 42 i 43, w których powstanie Muzeum Mieszkańców. Jeszcze w tym roku będą gotowe projekty architektoniczno-budowlane. Przetarg na to zadanie został już rozstrzygnięty. Projekt obejmie też trzecią kamienicę, przy ul. Klasztornej, stojącą na tyłach tych dwóch. W przyszłości będzie ona zapleczem dla Muzeum Poznania i Muzeum Mieszkańców, będą w niej m.in. magazyny zbiorów, pracownie konserwatorskie, biblioteka, sala spotkań. Po remoncie "Klasztornej" wszyscy pracownicy z ratusza przeniosą się właśnie tam. Ratusz będzie pełnił tylko funkcję ekspozycyjną.

Rozmawiał Szymon Mazur

*Magdalena Mrugalska-Banaszak - historyczka sztuki, doktor nauk humanistycznych, od 1992 roku kierownik Muzeum Historii Miasta Poznania, obecnie funkcjonującego pod nazwą Ratusz - Muzeum Poznania, oddział Muzeum Narodowego. Autorka wystaw, artykułów i książek o historii Poznania, m.in. 300 lat razem. Poznańscy Bambrzy, Wilda w czterech odsłonach, Przedwojenna Wilda. Najpiękniejsze fotografie oraz kryminału retro Biała kalia. Obecnie przygotowuje monografię ratusza poznańskiego.

@ Wydawnictwo Miejskie Posnania 2022