Realizuje Pani, wspólnie z Olgą Żukowicz, projekt Srebrny Warkocz, w którym zajmujecie się poradami z zakresu szeroko pojętej seksualności osób w wieku dojrzałym. Organizujecie spotkania, warsztaty, właśnie ukazuje się Wasza książka. Co sprawiło, że młode osoby zainteresowały się tym tematem?

Nasz wiek, a obie powoli zbliżamy się do czterdziestki, czasem budzi zdziwienie, a nawet zaciekawienie. Dlaczego się tym zajmujemy? Zauważyłyśmy, że w Polsce edukacja seksualna skupia się głównie na dzieciach i nastolatkach, a także osobach w przedziale wiekowym 20-40 lat, ale wsparcia i merytorycznej wiedzy potrzebują także osoby dojrzałe, po 55. roku życia, które również pragną czerpać przyjemność z seksu. Często napotykają przeszkody zdrowotne, społeczne, psychologiczne, z którymi nie wiedzą, jak sobie poradzić. Uważamy, że satysfakcję z życia seksualnego można czerpać niezależnie od wieku. Tworzymy przestrzeń, gdzie każdy, niezależnie od preferencji i orientacji seksualnej, może w przyjaznej atmosferze rozmawiać i dyskutować.

Żyjemy w czasach, kiedy upada wiele tabu, ale temat życia seksualnego osób w wieku senioralnym wydaje się jednym z ostatnich nietkniętych bastionów. Można wręcz odnieść wrażenie, że seksualność seniorek i seniorów nie istnieje. Udowadniacie, że jest odwrotnie.

W swojej pracy skupiamy się na dwóch bardzo ważnych obszarach. Jeden to wsparcie osób dojrzałych w rozwoju i odkrywaniu swojej seksualności, drugi to pokazanie młodszym pokoleniom, że seks nie ma daty ważności. Osoby starsze są seksualne, chcą cieszyć się seksem i go eksplorować. Seks po 60. roku życia to wciąż silne tabu w polskiej rzeczywistości. Cały czas panują szkodliwe przekonania mówiące o tym, że w dojrzałym wieku potrzeby seksualne zanikają, że ochota na seks kończy się wraz z pojawieniem się menopauzy u kobiet i spadku testosteronu u mężczyzn. Nie jest to do końca prawda. Jak dowodzą badania prof. Zbigniewa Izdebskiego z 2017 roku, Zdrowie i życie seksualne Polek i Polaków w wieku 50-74 lat, osoby dojrzałe są aktywne seksualnie, ich potrzeby seksualne są zaspokajane (deklaruje tak 50,6% badanych), a dla 25,1% seks pełni istotną rolę w życiu.

Dla części starszych osób seks może już nie pełnić tak ważnej roli jak wcześniej. I to jest w porządku, jeśli wynika z własnej, świadomej decyzji, a nie z tego, że mimo swoich potrzeb i pragnień wstydzą się ich, tłumią je, bo w "tym wieku nie wypada". Owszem - wypada. Seks to nie tylko pozycje seksualne i orgazmy, to przede wszystkim bliskość, intymność, przyjemność. Każda satysfakcjonująca aktywność seksualna, czy ta w parze, czy solo, jest dobra dla naszego dobrostanu psychicznego i fizycznego.

Jak duże jest zainteresowanie prowadzoną przez Panią działalnością? Jak seniorki i seniorzy reagują na przekazywane treści?

Przed pierwszym spotkaniem w klubie seniora nie wiedziałam, czego się spodziewać. W czasie warsztatów czy wykładów zachęcam do zadawania pytań i dzielenia się swoimi refleksjami, więc bałam się, że na sali będzie panować cisza. Nic podobnego się nie wydarzyło. Sala była pełna, a uczestniczki i uczestnicy chętnie dyskutowali, dzielili się swoimi obserwacjami, a czasem i doświadczeniem - nierzadko trudnym i bolesnym. Wspólnie tworzyliśmy miejsce, gdzie dojrzali w końcu mogli powiedzieć, że tak, seks ich interesuje, chociaż nie jest teraz łatwo o jego realizację. Że pragną bliskości, dotyku, czułości, lepszej komunikacji w związku. Że chcą poznać kogoś nowego i się zakochać. Że nie wiedzą, jak ponownie zbliżyć się do partnera/partnerki, bo od 20 lat śpią w osobnych sypialniach. Nierzadko spotkaniom towarzyszyło poczucie humoru, było miejsce na żarty - czasem to one właśnie pozwalają na przełamanie się i rozmowę o seksie. Seks to radość, przyjemność, dlatego poczucie humoru może pomóc, szczególnie kiedy jest więcej trudności seksualnych i ograniczeń fizycznych.

Czy spotykają się Panie także z - nazwijmy to - niesympatycznymi reakcjami?

Na żywo nigdy nie spotkałyśmy się z niesympatycznym przyjęciem. Rozumiemy, że temat seksu może powodować różne emocje i odczucia. Każdy z nas ma inną historię i doświadczenia, inaczej reaguje. Dlatego zawsze podchodzimy do tematu z szacunkiem i empatią. Czasem niektórzy próbują ukryć zawstydzenie poprzez opowiadanie żartów. Rozumiemy to, nie oceniamy i nie krytykujemy. W sieci za to niekiedy spotykamy się z oceniającymi komentarzami typu "czy aby nie jesteśmy na to za młode". Obie, co chcę podkreślić, nie stawiamy się w pozycji ekspertów. Chcemy wspierać osoby dojrzałe, a przede wszystkim ich słuchać, tworzyć przestrzeń do otwartej, swobodnej dyskusji o seksie, relacjach, intymności. Dzielimy się wiedzą seksuologiczną zdobytą na studiach i samodzielnie. Pokazujemy, co można zrobić z trudnościami w obszarze seksu, jakie istnieją narzędzia i rozwiązania. Możemy też zachęcić do odkrywania siebie, szukania nowych sposobów na czerpanie przyjemności i poszukiwanie radości w życiu seksualnym.

Wiemy od osób uczestniczących w naszych spotkaniach, że dużo się zmienia. Do tych zmian możemy podejść na dwa sposoby. Można całkowicie zrezygnować z seksu, bo ten będzie wyglądał inaczej niż 10, 20 czy 30 lat temu. Bliższe jest nam jednak - i do tego serdecznie zachęcamy - by podejść do tego etapu życia z ciekawością i czułością wobec siebie. Owszem, nasze ciała zmieniły się, będzie trochę trudniej, inaczej. Użyjmy wyobraźni i kreatywności. Rozmawiajmy, śmiejmy się.

Jakie zagadnienia poruszane są w książce?

Najlepsze przed Tobą. O dojrzałej sztuce kochania jest poradnikiem seksuologicznym, dlatego zawiera ćwiczenia, porady i ilustracje. Rysunki zostały przygotowane przez uważną i wrażliwą ilustratorkę, która pokazała piękne i prawdziwe dojrzałe ciała. Czytelnicy, patrząc na nie, będą mogli odnaleźć w nich siebie. Książka została podzielona na trzy obszary: kobieca seksualność, męska seksualność i seks w parze. W przystępny sposób opisujemy psychologiczne, relacyjne i biologiczne aspekty seksu, obalamy obiegowe mity związane z seksualnością osób 55+ i dajemy praktyczne wskazówki dotyczące czerpania przyjemności z seksu w dojrzałym wieku. Na czym nam jeszcze zależało? Na wyzwoleniu czytelniczek i czytelników ze stereotypowego myślenia na temat seksualności, zachęceniu do okrywania piękna własnego ciała oraz pomocy w zaakceptowaniu procesu starzenia się, a przede wszystkim nakłonieniu do postrzegania siebie jako jednostki seksualnej niezależnie od wieku.

Czy publikacja przeznaczona jest tylko dla osób dojrzałych?

Pisząc książkę, skupiłyśmy się na tym, aby wspierać osoby dojrzałe i pokazać, jak nasza seksualność może wyglądać na późnym etapie życia. Celowo mówię "może", ponieważ u każdego z nas będzie to wyglądało inaczej. Dużo zależy od tego, jak żyjemy, czy dbamy o swoje zdrowie, czy jesteśmy w dobrej kondycji fizycznej, jak się dogadujemy z partnerem/partnerką. To wszystko wpływa na to, jak seks w dojrzałym wieku będzie wyglądał. Równocześnie jest to książka dla każdej osoby zainteresowanej odkrywaniem i rozwojem swojej seksualności - zawiera ponad 30 rozbudowanych ćwiczeń. Lektura naszego poradnika zachęca osoby dojrzałe do większej akceptacji i czułości wobec zmian, a osobom młodszym pokazuje, co w ich życiu seksualnym może się zmienić i jakie są możliwości, by seksem się cieszyć do późnych lat. Warto się przygotować i wiedzieć wcześniej, co i jak się zmieni, a także zadbać o siebie, bo na to, czy będziemy aktywni seksualnie i jak będziemy to realizowali, mamy duży wpływ.

Pewien rodzaj zamknięcia dzisiejszych seniorek i seniorów na tematy psychoseksualne może wynikać z tego, że w czasach ich młodości edukacja seksualna była zaniedbywana. Czy pokolenie dzisiejszych 20-, 30-latków będzie Pani zdaniem bardziej otwarte na te tematy w wieku dojrzałym?

Zmieniła się obyczajowość, o seksie mówi się z większą otwartością i swobodą, a dzisiejsze młode pokolenia mają o wiele łatwiejszy dostęp do wiedzy, niż mieli ich rodzice czy dziadkowie. Czy to zaprocentuje? Myślę, że tak. Świadomość swoich potrzeb, pragnień, granic, umiejętność powiedzenia o tym w związku, to bardzo ważne elementy udanego życia seksualnego. A udane życie seksualne składa się właśnie z dobrej komunikacji, szacunku, empatii, otwartości, skupienia się na bliskości i intymności. Nie zapominajmy też o dotyku, czułości i przytuleniach. To jest kluczowe w seksie - nie sprawność i wydolność seksualna. A dotyk i przytulanie są możliwe, niezależnie od naszego wieku, zdrowia i kondycji fizycznej.

Rozmawiał Mateusz Malinowski

• Klaudia Latosik, Olga Żukowicz
• Najlepsze przed Tobą. O dojrzałej sztuce kochania
• wyd. Oficyna Wydawnicza Silver

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2023