Wiosna 1945 roku. 20-letni Mieczysław Dziemieszkiewicz (Krzysztof Zalewski-Brejdygant), po śmierci starszego brata, dowódcy oddziału NSZ na Mazowszu, zamordowanego przez żołnierzy sowieckich, wraca w rodzinne strony i wstępuje do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Jako dowódca oddziału partyzanckiego, pseudonim "Rój", przez kolejnych sześć lat walczy o wolną Polskę z sowieckim okupantem, siejąc postrach wśród funkcjonariuszy UB i kolaborantów.

Pierwszy film fabularny o "żołnierzach wyklętych" wreszcie trafia do kin. Po kilku latach politycznych przepychanek społeczna zbiórka pieniędzy pozwoliła zebrać fundusze na dokończenie produkcji zaniechanej przez TVP i PISF. Bo historia filmu o legendarnym dowódcy podziemia zaczęła się już dziesięć lat temu, gdy reżyser Jerzy Zalewski, autor m.in. dokumentu Tata Kazika o Stanisławie Staszewskim, Obywatela poety o Zbigniewie Herbercie czy fabuły Czarne słońca, rozpoczął pracę dokumentacyjną nad losami "Roja" i jego oddziału.

Już w 2007 roku Zalewski nakręcił film dokumentalny Elegia na śmierć "Roja", opowiadający historię Mieczysława Dziemieszkiewicza z perspektywy świadków wydarzeń, wspartych opiniami historyków. Dwa lata później na zlecenie TVP przystąpił do pracy nad pierwszą fabułą o żołnierzach wyklętych, kręconą z punktu widzenia bohaterów walki z władzą komunistyczną. Do tej pory widzowie znali tylko filmy propagandowe, jakie kazały kręcić kolejne ekipy rządzące w PRL-u. Zakłamane obrazy trafiały do kin przez dziesiątki lat, gloryfikując tzw. "utrwalaczy" - żołnierzy KBW czy funkcjonariuszy NKWD, UB i MO, którzy utrwalali władzę ludową, zwalczając antykomunistyczną partyzantkę. O żołnierzach wyklętych mówiono tylko źle lub wcale. Ponieważ żyli prawem wilka/ historia o nich głucho milczy/ pozostał po nich w kopnym śniegu/ żółtawy mocz i ten ślad wilczy - pisał o nich Zbigniew Herbert w wierszu Wilki.

Przemysław Toboła

• "Historia Roja"
• reż. Jerzy Zalewski
• scen. Wacław Holewiński, Jerzy Zalewski
• premiera - 4.03