Rysunki Touko Valio Laaksonena (tak brzmiało prawdziwe nazwisko artysty) nie nadają się bowiem na ozdobę mieszczańskiego salonu. Zanurzone w świecie gejowskich fantazji, sadomasochistycznych i fetyszystycznych wizji oraz pieprznego poczucia humoru, przez długi czas uchodziły wyłącznie za pornografię. Dopiero niedawno zostały nobilitowane i "awansowane" do świata sztuki. I to tak skutecznie, że Tom stał się narodowym artystą Finlandii. Trafił na znaczek fińskiej poczty, jego zaś biografia, zrealizowana przez Dome Karukoskiego, jest oficjalnym kandydatem tego kraju do nagród oscarowych.

Film zaczyna się w czasie wojny, gdy służący w wojsku Tom zabija radzieckiego żołnierza i napawa się widokiem swoich kolegów w mundurach (tudzież bez mundurów). Eros i Tanatos są wiernymi kompanami bohatera, który ucieka do nich od nudy i opresji życia w prowincjonalnej Finlandii, gdzie homoseksualizm nie tylko jest tematem tabu, ale także podlega odpowiednim paragrafom kodeksu karnego. Tom tworzy więc po kryjomu - dopiero po kilku dekadach zostanie odkryty i rozsławiony przez prężne (pod każdym względem) amerykańskie środowiska gejowskie.

Karukoski nasycił swój film północną melancholią, z którą kontrastuje witalność rysunków bohatera. Jest to dzieło przeznaczone dla szerokiej publiczności, zbudowane jak klasyczny "biopic" (znalazło się tu miejsce na miłość, śmierć i skomplikowane relacje rodzinne). Kwestie mogące wzbudzać kontrowersje zostały złagodzone i podane w sposób możliwy do przełknięcia także przez tych, których twórczość Toma of Finland nie interesuje czy wręcz bulwersuje.

Bartosz Żurawiecki

• Tom of Finland
• reż. Dome Karukoski
• premiera 24.11