Rok 2013 jest dla Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego w Poznaniu rokiem kilku rocznic. 100 lat temu - jeszcze podczas zaborów - Prusacy w małym budynku, tam gdzie dziś znajduje się nowe skrzydło Muzeum Narodowego przy Alejach Marcinkowskiego 7, stworzyli zbiór militariów powiększany w okresie I wojny światowej. Muzeum to nigdy nie doczekało się oficjalnego otwarcia. Gdy Poznań był już w rękach polskich powołał je do życia 9 maja 1919 roku gen. Józef Dowbor Muśnicki Głównodowodzący Sił Zbrojnych w b. zaborze pruskim. Dlatego w roku 1923 Wielkopolskie Muzeum Wojska przeniosło się do budynku byłej składnicy artyleryjskiej stojącego dziś na narożniku ulic Ratajczaka i Powstańców Wielkopolskich. W kwietniu tego roku uroczyście otworzyli je gen. Dywizji Kazimierz Raszewski, dowódca Okręgu Korpusu Nr VII i ks. Edmund kardynał Dalbor, Prymas polski. Większość zbiorów pochodziła z okresu I wojny światowej i walk o niepodległość odradzającej się Rzeczypospolitej. Znajdowały się wśród nich pamiątki legionowe, z Korpusów Wschodnich w Rosji, z okresu walk o Lwów, powstań śląskich i wojny polsko-bolszewickiej. Były to mundury, broń, sztandary i chorągwie, dokumenty wojskowe, pieczęcie, odezwy, obwieszczenia. Samych fotografii (wliczając w to niemieckie zdjęcia wojskowe z I wojny) było około 20 tysięcy. Część zbiorów zawierała cenne eksponaty broni palnej i białej począwszy od egzemplarzy wydobytych z pola bitwy pod Płowcami. Muzeum posiadało też m.in. zabytki z powstań narodowych.

W 1939 roku część najcenniejszych egzemplarzy (głównie sztandary i miecze) spakowano do 36 skrzyń i wysłano na wschód, gdzie zaginęły. Pozostałe obiekty zrabowali bądź zniszczyli niemieccy okupanci.

Po II wojnie światowej z inicjatywą odtworzenia Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego wystąpił w 1956 roku artysta malarz Stefan Pajączkowski. W grudniu 1958 roku w holu Gmachu Głównego Muzeum Narodowego zorganizowano wystawę z okazji 40. Rocznicy Powstania Wielkopolskiego. Pokazano na niej powstańczy mundur Ułana Poznańskiego. Był on pierwszym darem dla reaktywującego się muzeum, przyjętym pod datą 17 lutego 1958 roku. Wreszcie w lipcu 1962 roku Wielkopolskie Muzeum Wojskowe otrzymało budynek na Starym Rynku (wzniesiony w miejscu dawnych sukiennic) w którym znajduje się do dziś. Pierwotnie w tym pawilonie miała być prezentowana odzież szyta przez zakłady Modena. Trzeba go więc było zaadoptować na użytek muzeum. Zrobiły to ekipy budowlane pracujące dla Międzynarodowych Targów Poznańskich. Oficjalnego otwarcia dokonano 22 lutego 1963 roku. Dziś muzeum ma w swych zbiorach ponad 40 tysięcy obiektów. Gromadzi je w trzech działach: Broni, Mundurów i Znaków Wojskowych oraz Dokumentacji Historycznej. Zbiór broni i uzbrojenia ochronnego obejmuje eksponaty od XI wieku po czasy współczesne. Ciekawym egzemplarzem uzbrojenia ochronnego są bechter poznański z 1580 roku a także zbroje husarskie.  Najstarsze mundury pochodzą z XVIII wieku oraz czasów Księstwa Warszawskiego. Najliczniej reprezentowane są mundury jazdy polskiej z jedynym w kraju zestawem kurtek wszystkich czterech pułków ułanów wielkopolskich z 1919 roku. Zgromadzone fotografie, to głównie dokumentacja Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej i Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie.

Karol Szaładziński

• prezentacja multimedialna i wykład kierownika muzeum Jarosława Łuczaka na temat początków muzeum
• Wielkopolskie Muzeum Wojskowe, Stary Rynek 9
• 23.02, g. 18
• wstęp wolny