Kultura w Poznaniu

Kalendarium

Koncert z cyklu Poniedziałki w Akademii - Dawne pieśni adwentowe

16.12.2013
19:00

Aperiatur terra et germinet salvatorem. Wystąpią studenci i pedagodzy Akademii Muzycznej w Poznaniu w programie śpiew gregoriański, muzyka chóralna i organowa.

Opieka merytoryczna: Zakład Muzyki Kościelnej

Dawne pieśni adwentowe - o znaczeniu czasu oczekiwania

Adventus (łac. przyjście) to czas oczekiwania na nadejście Chrystusa.
W pierwszych wiekach istnienia Kościoła wiązał się z umartwieniem
- wierni podejmowali wyrzeczenia, aby przygotować się do obchodów jednego z najważniejszych świąt. W wiekach późniejszych adwent
wiązano raczej z radosnym wyczekiwaniem i celebrowano jako początek roku kościelnego, a także jeden z najbogatszych obrzędowo okresów liturgicznych. Papież Grzegorz Wielki, który ustalił obowiązujący do dziś czas trwania adwentu (4 tygodnie), określił także liturgiczną formę nabożeństw sprawowanych w tym okresie.
Kościół dzieli adwent na dwie części - pierwsza, trwająca do 16
grudnia, podkreśla eschatologiczny wymiar oczekiwania. Adwent traktuje się tu jako przygotowywanie na nadejście Chrystusa w dniu ostatecznym. Czas od 17 grudnia związany jest natomiast z bezpośrednim wypatrywaniem Bożego Narodzenia - uczucia wiernych
mają kierować się na przyjęcie nowo narodzonego z miłością, na wzór Maryi. Podział ten jest widoczny nie tylko w tekstach liturgicznych, ale również w pieśniach i psalmach. Dla drugiego okresu adwentu  charakterystyczne są tzw. O-Antyfony, czyli śpiewane przez kantora lub wiernych wersety psalmów lub innych ksiąg Biblii rozpoczynające się od litery "O" - O Emmanuel, O Adonai. Zawierają one wezwania, które podkreślają boski majestat i są wyrazem wiary w nadejście Mesjasza. Polskim utworem sięgającym do tradycji O-Antyfon jest pieśń Mądrości, która (O sapientia). O znaczeniu adwentu w kulturze przekonują i inne zabytki odnajdowane w dawnych kancjonałach i śpiewnikach. Z XV i XVI w. pochodzą utwory takie, jak: Ave hierarchia (Zdrowaś bądź, Maryja) i Oto Pan Bóg przyjdzie (tłumaczenie antyfony Ecce Dominus veniet). Pieśni późniejsze, XVII- i XVIII-wieczne są dziś znane równie dobrze: Spuście nam na ziemskie niwy, Archanioł Boży Gabryjel albo oparta na słowach Franciszka Karpińskiego - Grzechem Adama ludzie uwikłani. Różnorodność stylistyczna i bogactwo pieśni adwentowych są świadectwem zaangażowania wiernych w przygotowania do Bożego Narodzenia. Warto wspomnieć o jeszcze
jednym składniku adwentowego czuwania, szczególnie ważnym w Polsce - roratach, czyli mszach ku czci Maryi, znanych już w średniowieczu, a rozpowszechnionych w całym kraju około XVI w. Poranne msze popularyzowały specjalne bractwa i kapele, szerzące kult Maryi i uświetniające liturgię. Dawny ideał zaangażowanego oczekiwania na Boże Narodzenie znacząco dziś osłabł. Warto więc może przypomnieć sobie bogactwo pieśni adwentowych i zaśpiewać z mocą podobną do tej sprzed stuleci: Rorate caeli desuper!...

Na koncerty w Akademii wstęp wolny.