Agata Romaniuk, reporterka i socjolożka, której książkowy debiut Z miłości? To współczuję. Opowieści z Omanu ukazał się w maju nakładem Wydawnictwa Poznańskiego opisuje Oman oczami kobiet - to ich sytuacja interesuje ją najbardziej w kraju, w którym od blisko 50 lat rządzi bezdzietny sułtan, obowiązuje prawo szariatu, jedną trzecią małżeństw nadal aranżują rodziny, a dziewictwo jest najcenniejszym ślubnym prezentem od niej dla niego. Ale to jedynie fragment omańskiej rzeczywistości.

Z ciekawością i reporterską wnikliwością autorka przygląda się damsko-męskim relacjom ukrytym za murem stereotypów i uprzedzeń narosłych wokół kultury islamu. Przedstawiając konkretne historie próbuje znaleźć w tym murze wyrwę. Potrząsa głowami Europejek/Europejczyków, spoglądających na los muzułmańskich kobiet, na miłość i związki w odległym kulturowo kraju z "jedynie słusznej", protekcjonalnej perspektywy. W książce Romaniuk nie ma jednej perspektywy. Jest ich wiele.

Reporterka wsłuchuje się m.in. w opowieść Polki, Bożeny, która na początku lat 70. wychodzi za mąż za Omańczyka Taliba Nassera Sa'ida al-Brekki i kilka lat później z rodzinnego Włocławka wyjeżdża z nim do Omanu. "Talib był inny. Dla Omańczyka obrazić kobietę to dyshonor" - opowiada Bożena. "Mówiły mi: <<Miałaś szczęście z tym swoim Arabem>>. A ja im, że nie. Kultura kulturą, ale człowiek się liczy, a ja trafiłam na dobrego człowieka" - puentuje swoje wspomnienia Bożena Nasser, dziś wdowa.

Inną historię Romaniuk usłyszy z ust Zijany Al Sa'id, która zamarzyła o pracy jako kontrolerka lotów w czasach, kiedy w Omanie w lotnictwie nie pracowała żadna kobieta. W jej życiu oprócz lotniczej pasji było dwóch mężczyzn: aranżowane pierwsze małżeństwo po sześciu miesiącach zakończyło się rozwodem, z drugim mężem są razem od 21 lat.

Ale są też w książce Romaniuk porażające dramaty: przemoc domowa, małżeńskie gwałty, piętno rozwodu, prostytucja... Sabrija odważyła się wystąpić do sądu szariackiego o rozwód i ukaranie męża, który ją gwałcił. Po latach upokorzeń dostała rozwód. Swoją historię opowiada też pochodząca z Filipin Lajla - wspólna kochanka trzech braci Omańczyków, który opłacają jej luksusowy dom w eleganckiej dzielnicy Maskatu i odwiedzają kilka razy w tygodniu według ściśle określonego harmonogramu. Od lat żyje zamknięta w złotej klatce, ale wcale nie marzy o tym, by się z niej uwolnić.

Romaniuk rozmawia, docieka, konfrontuje, stale poszerza perspektywę, stara się zrozumieć swoich bohaterów. Nigdy nie ocenia. Za to często przegląda się w tych opowieściach niczym w lustrze: "Przyjeżdżając do Omanu, myślałam sobie: będę tym dziewczynom tłumaczyć, że trzeba się wyzwolić z hidżabów" - opowiadała w wywiadzie dla "Wysokich Obcasów" przed premierą książki. "A prawda jest taka, że one na nasz feminizm i nasz styl życia wcale z utęsknieniem nie czekają" - przyznała. Wystarczy wsłuchać się w tych kilkanaście osobistych historii, by tak jak ona zmienić perspektywę.

Sylwia Klimek

• Agata Romaniuk Z miłości? To współczuję. Opowieści z Omanu
• Wydawnictwo Poznańskie 2019

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2019