Na ekspozycji zaprezentowane zostaną te spośród pomorskich zabytków archeologicznych, które odbyły najdłuższą wędrówkę, zanim po wielu latach trafiły ponownie do "macierzy miast pomorskich".

Początki systematycznego tworzenia na Pomorzu regionalnej kolekcji archeologicznej sięgają lat 20. XIX stulecia. W 1912 roku umieszczono je w nowo wybudowanym gmachu muzealnym przy Wałach Chrobrego, gdzie od 1913 roku były eksponowane. Po dwóch wojnach światowych i rozproszeniu dzieł dopiero w latach 60. XX w. dotarły do szczecińskich muzealników informacje, iż część zabytków znajduje się w Stralsundzie. Rozpoczęły się więc starania o dokonanie ich wymiany, w ramach której strona polska przekazać miała przedwojenne zbiory szczecińskie z odkryć archeologicznych w obecnych granicach Niemiec, a strona niemiecka znaleziska z terytorium w aktualnych granicach Polski. Po wieloletnich negocjacjach, w tym również prowadzonych na szczeblu dyplomatycznym, wymiana została zrealizowana w 2009 roku.

Tuż po zakończeniu wymiany przygotowano pokaz zorganizowany w Muzeum Narodowym w Szczecinie. Na kanwie tego pokazu powstał projekt ekspozycji czasowej poszerzonej o multimedialną prezentację umożliwiającą zapoznanie się z całą kolekcją i okolicznościami odkrycia poszczególnych zabytków ukazanych również na fotografiach. Bezpośrednio na wystawie zaprezentowana będzie część zbiorów, które dobrane zostały pod kątem różnorodności form i kategorii znalezisk datowanych od epoki kamienia po wczesne średniowiecze. Będzie można obejrzeć skarby odkryte w rozmaitych okolicznościach. Są wśród nich m.in. harpun kościany z Gniewina, zachowany częściowo zbiór przedmiotów brązowych z Mielenka, naszyjnik brązowy z kolbowatymi zakończeniami z Długiego czy wyposażenie grobu szkieletowego z Sierosławia. Eksponaty nie będą jednak uporządkowane wedle kryteriów archeologicznych - wieku, wybranej problematyki pradziejowej czy kontekstu lub miejsca znalezienia. Ten sposób podziału uwzględniony został w strefie multimedialnej wystawy. Natomiast układ eksponatów w sposób symboliczny naśladuje ewakuacyjny rozkład zabytków w skrzyniach-witrynach, które obustronnie przebijają mur, metaforycznie przełamując zaszłości w dziedzinie dóbr kultury w stosunkach polsko-niemieckich.

oprac. Jan Gładysiak

• Wystawa czasowa "Zaginione - Ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich"
• Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie
• otwarcie wystawy: 8.07
• kurator: Krzysztof Kowalski (Muzeum Narodowe w Szczecinie)