Artyści z różnych dziedzin niejednokrotnie łączyli swoje twórcze potencjały, aby wspólnie stworzyć wielowymiarowe, ale całościowe dzieło. Celem takich działań jest trafienie z przekazem do odbiorcy przy użyciu większej ilości kanałów komunikacyjnych: słownych, wizualnych czy dźwiękowych - za pomocą kompleksowego komunikatu artyści przekazują zamierzoną informację. Działania twórcze nie powstają jednak w takich przypadkach niezależnie od siebie. Zanim przekaz trafi do odbiorcy, musi wcześniej zaistnieć gęsta sieć komunikacji pomiędzy artystami odpowiedzialnymi za dzieło. Twórcy znając pierwotne założenie dobierają odpowiednie środki - każdy ze swojej dziedziny - poruszając się po części po znanych już konwencjach, a po części bazując na własnym doświadczeniu i intuicji, aby w finalnej wersji złożyć je w odpowiednią całość. Jakimi prawidłami rządzi się zatem taka komunikacja między artystami lub, mówiąc ściślej, pomiędzy różnymi dziedzinami sztuk dysponującymi zupełnie odrębnymi środkami? Czy rodzaje artystyczne, które zdają się być zbiorami nie posiadającymi wspólnych elementów nie są tak rozdzielne jakby się zdawało? Jakie zjawiska zachodzą w momencie, kiedy jedna sztuka zbliża się do drugiej tak, że zaczynają do siebie przylegać?
Eksploracja właśnie tego terenu, jakim są pogranicza sztuk, jest celem projektu o fantastycznie brzmiącej nazwie SztukStyk, koordynowanego przez Fundację na Marginesie. Pod przewodnictwem Marka Chojnackiego (Zakład Badań nad Kulturą Filmową i Audiowizualną Wydziału Antropologii i Kulturoznawstwa UAM) artyści reprezentujący różne dziedziny sztuki współczesnej w eksperymentalny sposób wchodzą ze sobą w interakcje tylko za pomocą swojej twórczości. Całość przedsięwzięcia ma formę serii ośmiu kilkunastominutowych filmów-odcinków. Pierwszy i ostatni pełnią rolę wstępu do projektu i jego podsumowania, natomiast środkowe to sekwencja kreatywnych etiud dotyczących konkretnego tematu czy zadania. Artystyczną dysputę prowadzą ze sobą aktorka Dorota Abbe, choreografka Paulina Wycichowska, malarka Jelena Dojčinović i aktor performer Jan Zamir Chojnacki. W zależności od tematu odcinka artyści kreują etiudę znanymi sobie środkami. W niektórych przypadkach jest to odpowiedź na etiudę innego twórcy, w innych autorska interpretacja archetypicznego konceptu.
Motywy podejmowane w projekcie są różnorodne, jego twórcy próbują podejść do koncepcji stykania się dziedzin sztuki z różnych punktów widzenia. Zaryzykować można stwierdzenie, że elementem spajającym całość inicjatywy jest silna chęć komunikacji. Najpierw jest to komunikacja pomiędzy artystami, którzy korzystając ze swoich dziedzin jak z języka próbują przekazywać swoje odczucia, pomysły, ekspresję i energię. Potem kontakt pomiędzy twórcami a nami - odbiorcami. Wymagająca i pełna niedomówień, lecz niesamowicie ekspresyjna sztuka współczesna często sprawia pewną trudność w odbiorze. Aby nakierować nas na prawidłowy tok rozumowania, każdy odcinek rozpoczyna się wprowadzeniem Marka Chojnackiego, który szczegółowo zaznajamia widza z konkretnym tematem i pomaga zrozumieć mu założenia danego problemu. Dzięki temu projekt spełnia nie tylko funkcję artystyczną czy kulturową, ale również edukacyjną. Owa chęć komunikowania się artystów z odbiorcami podkreślona jest w samych filmach poprzez namnożenie kanałów językowych - wypowiedzi są transkrybowane w postaci napisów, tłumaczone na język angielki (również napisy) oraz na język migowy (tu Agnieszka Misiewicz w podwójnej roli - zarówno artystki jak i tłumaczki PJM).
Jeszcze jednym istotnym elementem przedsięwzięcia jest sama jego forma. Praca nad projektem przypadła na czas ograniczeń w dostępie do obiektów kultury, kiedy wiele wydarzeń artystycznych przeniosło się do sieci. SztukStyk został świadomie stworzony w postaci audiowizualnej, co podkreśla wyjątkowy charakter komunikacji zachodzącej między artystami, ale również odnosi się w pewien sposób do ograniczeń, zmian i adaptacji naszego bycia ze sobą, jakie wymusiła pandemia koronawirusa. Za montaż i koncepcję wszystkich filmów z serii odpowiada Maciej Bronikowski, który z wielu różnych elementów utworzył przyjemnie spójną i klimatyczną całość. Nierozerwalną częścią projektu jest również muzyka - kolejna wypowiedź poszerzająca wydźwięk poszczególnych etiud. W każdym z odcinków jest zupełnie inna, sięgająca po odrębne środki - od ludzkiego głosu, przez tradycyjne instrumenty, aż po dźwięki syntezowane elektronicznie. Niezależnie od środków kompozytorzy bardzo dobrze oddają to, co widać na ekranie, stwarzając niepowtarzalną atmosferę. Muzykę do projektu tworzyło niezależnie siedmiu twórców: Malwina Paszek, Maciej Zakrzewski, Jarek Kordaczuk, Miłosz Sienkiewicz, Krzysztof Spychała, Tomasz Citak oraz Szymon [d']Danis.
Kamil Zofiński
- projekt SztukStyk
- produkcja: Izabella Nowacka, Fundacja na Marginesie
- dostępny na kanale YouTube oraz na Facebooku
© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2020