Film "Barbara" Christiana Petzolda (nagroda za reżyserię Festiwalu w Berlinie) rozgrywa się na początku lat osiemdziesiątych XX wieku w Niemieckiej Republice Demokratycznej. Nie mitologizuje jednak minionego systemu, nie przerabia go na nostalgiczne gadżety, nie pokazuje także w tonacji heroicznej, jak to zwykli czynić polscy twórcy. Za to niezwykle sugestywnie oddaje klimat tamtych czasów. Ich szarość, marazm, beznadzieję, konformizm. A także trud powszedniej walki z opresją, ciężar etycznych wyborów, do jakich bywaliśmy w komunie zmuszani.

Tytułowa bohaterka jest lekarką, która musiała się czymś narazić władzy, została bowiem zesłana z Berlina do prowincjonalnego szpitala. I tu jednak Stasi nie daje jej spokoju. Przeszukuje mieszkanie, poddaje upokarzającym rewizjom osobistym. Kobieta zaprzyjaźnia się z kolegą po fachu, bierze też pod opiekę zbuntowaną uciekinierkę z domu poprawczego. Rzeczywistość trzyma Barbarę za gardło, czepia się jej nóg i nie pozwala choćby pomarzyć o lepszym życiu, mimo iż bohaterka ma narzeczonego w RFN-e, do którego planuje uciec.

W jednej ze scen widzimy, jak zachodnioniemiecki samochód budzi ekscytację NRD-owskiego obywatela posiadającego wysłużonego trabanta. W innej przyglądamy się dziewczynie kartkującej z wypiekami na twarzy przemycony z Zachodu katalog domu towarowego. Te fragmenty filmu wywołują gorzki, bardzo gorzki śmiech i nasuwają pytanie, o co naprawdę walczyliśmy, za czym tęskniliśmy po naszej stronie muru - za wolnością czy za dobrami konsumpcyjnymi? "Barbarę" warto obejrzeć choćby po to, by uświadomić sobie, że jedno z drugim nie jest tożsame.

Bartosz Żurawiecki

• "Barbara" reż. Christian Petzold (Niemcy 2012)
• premiera: 9.11