Park Przyjaźni to strona internetowa poświęcona formom przestrzennym, które znajdują się na poznańskiej Cytadeli. Jakie cele przyświecały Państwu podczas pracy nad tą witryną?

Mateusz Bieczyński: Celem było stworzenie archiwum poznańskich form przestrzennych - dzieł sztuki w przestrzeni publicznej. Strona koncentruje się na wydzielonym obszarze Cytadeli, która kiedyś nosiła nazwę Parku Przyjaźni i Braterstwa Broni. Jako pierwsze opisane zostały rzeźby powstałe w ramach Poznańskich Spotkań Rzeźbiarskich, które odbywały się w latach 1968-1971. Na obszarze Cytadeli znajduje się jednak wiele obiektów z różnych okresów. Niestety z tego też powodu występują niespójności w zakresie identyfikacji wizualnej, brakuje także podstawowych informacji o kontekście powstania poszczególnych prac. Uruchomienie przejrzystej i przystępnej strony internetowej stanowi punkt wyjścia do nadrobienia tego braku.

Dzięki informacjom zamieszczonym na stronie parkprzyjazni.pl można dowiedzieć się więcej o historii powstania rzeźb, ale też poznać ich precyzyjne lokalizacje. Jak to dokładnie działa?

Anna Borowiec: Strona została zbudowana jako wirtualny przewodnik. Platforma przekierowuje użytkownika na mapę Google i za pomocą odpowiednich współrzędnych wskazuje miejsca lokalizacji wszystkich rzeźb. Posługując się smartfonem, można nawigować obiekty podczas spaceru, poznać historię powstania poszczególnych rzeźb oraz biogramy artystów.

M.B.: Projekt jest adresowany do szerokiej grupy odbiorców - nie chcemy wykluczać tych, którzy nie korzystają z nowych technologii. Mamy nadzieję wyjść im naprzeciw i rozpocząć emisję drukowanych map wraz z krótkim opisem każdej z form przestrzennych. Chcemy dystrybuować takie informacje nieodpłatnie w punktach informacji miejskiej.

Poza zdjęciami i informacją o lokalizacji każdego z obiektów na stronie znajdują się też biografie wszystkich twórców. Większość nazwisk jest jednak dziś poznaniakom nieznana. Kim byli ludzie, których dzieła tworzą park rzeźb plenerowych na Cytadeli?

A.B.: Projekt Park Przyjaźni nawiązuje do historycznej nazwy obecnego Parku Cytadela. Artyści, których realizacje powstawały tam na przełomie lat 60. i 70., byli w przeważającej większości związani z poznańskim środowiskiem artystycznym. Wielu z nich było pedagogami Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Mimo że byli aktywnymi twórcami działającymi w tym regionie, ich biografie są wciąż niedostatecznie znane - m.in. Wacław Twarowski, Irena Woch, Jerzy Sobociński. Chcieliśmy, aby nasz projekt przywrócił pamięć o nich. Opisy poszczególnych obiektów powstały w oparciu o materiały z Poznańskich Spotkań Rzeźbiarskich, które przechowywane są w Archiwum Państwowym w Poznaniu. Korzystaliśmy także z archiwalnych dokumentów i fotografii, które znajdują się w Biurze Miejskiego Konserwatora Zabytków.

Ważnym elementem projektu jest cykl fotograficzny dokumentujący wszystkie rzeźby.

A.B.: Zaskakujące jest, że nigdy nie podjęto żadnej próby wykonania spójnej sesji fotograficznej, która dokumentowałaby wszystkie obiekty artystyczne znajdujące się w przestrzeni miejskiej Poznania. Szkoda, bo wiele z tych rzeźb jest dziś w kiepskim stanie. Te, które były wykonane w technice ceramicznej, nie przetrwały próby czasu. Można je zobaczyć na naszej stronie wyłącznie dzięki materiałom archiwalnym. Pracując nad tym projektem, postanowiliśmy nadrobić to, czego nie zrobiono wcześniej. Zaprosiliśmy do współpracy młodego artystę - Tytusa Szabelskiego, który w ubiegłym roku sfotografował wszystkie rzeźby.

Dlaczego warto przywoływać pamięć o Parku Cytadela?

M.B.: Projekty artystyczne w przestrzeni publicznej wzbudzały niegdyś ogromne zainteresowanie poznaniaków. Jeśli budziły kontrowersje, to dlatego, że różnią się formą od figuratywnych pomników. Poznaniacy jednak wciąż fotografują się z tymi obiektami, podobnie jak robili to na przestrzeni lat. To pokazuje ciągłość historii. Wiele dzieł z Parku Cytadela stanowi również impuls do współczesnych działań artystycznych. Warto wspomnieć chociażby akcję Macieja Kuraka i Maksa Skorwidera, którzy upozorowali kradzież jednego z "Nierozpoznanych", a następnie zostali zaproszeni przez ich autorkę Magdalenę Abakanowicz do udziału we wspólnej publikacji. Pracę tę można aktualnie oglądać na wystawie Copyleft w Galerii CuratorsLAB przy ul. Nowowiejskiego 12. Przestrzeń Cytadeli jest nadal interesująca. Chcemy zwrócić uwagę na jej niewykorzystany potencjał.

Zatem projekt jest ciągle w toku. Jakie będą jego dalsze losy?

M.B.: Naszym celem jest kontynuacja projektu i jego stopniowe rozszerzenie na wszystkie obiekty w mieście. W Poznaniu, w różnych lokalizacjach, znajdują się prace takich artystów, jak m.in. David Černý, Jan Berdyszak, Maciej Kurak. Mamy Visual Park na Strzeszynku i wiele innych obiektów. Kolejnym etapem będzie inwentaryzacja dzieł usytuowanych w ścisłym centrum miasta.

Projekt angażował wiele osób. Przypomnijmy, kto jeszcze brał udział przy jego tworzeniu.

A.B.: Autorami pomysłu są Mateusz Bieczyński i Maciej Kurak. Od 2016 roku Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu realizuje we współpracy z Urzędem Miasta projekt mający na celu ożywienie przestrzeni miejskiej. Jednym z jego elementów miało być od początku archiwum form przestrzennych miasta Poznania. W ubiegłym roku udało się rozpocząć pracę nad tą częścią projektu, która poświęcona jest Cytadeli. Realizowała go niewielka grupa osób, wspomniany już autor fotografii Tytus Szabelski oraz zespół merytoryczny odpowiedzialny za opracowanie materiałów archiwalnych i biogramów. Wraz ze mną pracowała przy tym projekcie także Katarzyna Różniak.

rozmawiała Julia Niedziejko

*Anna Borowiec - adiunkt w Galerii Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego w Poznaniu, kierowniczka Działu Kolekcji Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, historyk sztuki. Autorka szkiców krytycznych i teoretycznych poświęconych m.in. twórczości Cypriana Norwida, Juliana Przybosia i Witolda Wirpszy, redaktorka katalogów wystaw i publikacji poświęconych sztuce.

**Mateusz Bieczyński - prorektor ds. naukowo-badawczych Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, adiunkt na Wydziale Edukacji Artystycznej (WEA), doktor nauk prawnych, historyk sztuki, krytyk, kurator wystaw i festiwali artystycznych, autor licznych publikacji poświęconych zagadnieniom dotyczącym sztuki współczesnej oraz prawnych uwarunkowań życia artystycznego, pomysłodawca poznańskiego archiwum form przestrzennych i strony parkprzyjazni.pl.

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2019