Tetralogia "Pierścień Nibelungów" Richarda Wagnera, zainspirowana średniowiecznym eposem niemieckim, to czteroczęściowy dramat muzyczny, trwający łącznie... 16 godzin. Nic więc dziwnego, że prapremiera dzieła zajęła aż cztery dni. Bez obaw! Poznańscy Filharmonicy przybliżą nam tę niezwykłą opowieść w mocno skróconej, bo trwającej - bagatela - 75 minut wersji instrumentalnej, opracowanej w latach osiemdziesiątych przez Lorina Maazela.

- "Pierścień bez słów" jest jedną z najpopularniejszych na świecie prób syntezy symfonicznej muzyki Wagnera, pokazania jej wszystkich walorów, nawet w sytuacji, kiedy nie dysponujemy wielkim zestawem śpiewaków - mówi Łukasz Borowicz, który poprowadzi orkiestrę podczas piątkowego koncertu. 

Wobec Wagnera nie da się być obojętnym, podobnie jak wobec jego muzyki - albo się ją kocha, albo nienawidzi. Dla entuzjastów opera wagnerowska jako synteza muzyki i dramatu stanowi formę doskonałą i najwyższą. Oponenci podkreślać będą jego szowinistyczne i antysemickie poglądy, które wypływają w pełnej krasie w opublikowanych przezeń pismach polemicznych. Jedni i drudzy jednak z pewnością przyznają, że gdyby nie twórczość Richarda Wagnera późniejsza muzyka europejska miałaby zupełnie inny kształt.

Zapisał się na kartach historii muzyki głównie tym, że w kilkudziesięciu godzinach muzyki, którą stworzył, zdołał nagiąć system dur-moll wprost do niemożliwości. Najbardziej rozpoznawalnym symbolem wagnerowskiej harmoniki jest słynny akord tristanowski, pojawiający się w "Tristanie i Izoldzie", uważany za kamień milowy ku rozkładowi tego systemu. 

Dzieła Wagnera realizują koncepcję syntezy sztuk, w której muzyka, tekst, a nawet pomysły scenograficzne pochodzą od jednego twórcy, stapiając się w nierozerwalną sceniczną całość. Inspiracje tematyczne czerpał Wagner z dawnej literatury niemieckiej oraz germańskich czy celtyckich mitów. Na jego poglądy polityczne istotnie wpłynęli niemieccy filozofowie, m.in. Schopenhauer czy Nietzsche, z którym zaprzyjaźnił się w ostatnich latach życia. Rozkochany w monumentalnym brzmieniu, rozbudował orkiestrę do szokujących (także dziś!) rozmiarów, dodając nawet wymyślony przez siebie instrument.

Wybrane przez Lorina Maazela fragmenty, które zabrzmią 23 maja w Auli Uniwersyteckiej to kompilacja głównych motywów "Złota Renu", "Walkirii", "Zygfryda" i "Zmierzchu Bogów". Ich rozwój i fabułę mamy w piątek szansę śledzić w czysto instrumentalnej postaci, bez solistów, bez chóru. To doskonała okazja do "pierwszego razu" dla tych, którzy muzyki Wagnera jeszcze nie poznali albo się jej boją. A dla wszystkich - do uczczenia 200. rocznicy urodzin mistrza.

Magdalena Lubocka

• Wagner bez słów: w 200 rocznicę urodzin Wagnera
• 24.05, g. 19
• Aula UAM, ul. Wieniawskiego 1
• w programie: fragmenty instrumentalne z tetralogii "Pierścień Nibelungów" wybrane przez Lorina Maazela
  
• Łukasz Borowicz - dyrygent
• Orkiestra Filharmonii Poznańskiej 
• bilety: 15-50 zł dostępne w kasie Filharmonii