"Jeśli chodzi o tekst, wyznam, iż nazwę niemieckie chętnie zastąpiłbym słowem ludzkie" - pisał w liście do Carla Martina Reinthalera, dyrygenta odpowiedzialnego za prawykonanie utworu w Wielki Piątek 1868 roku. Nazwa Niemieckie Requiem padła w liście do Clary Schumann, w którym pisał, że wśród tekstów utworu znajdą się fragmenty Biblii Marcina Lutra. Pod względem formalnym utwór ten nie ma jednak nic wspólnego z Missą pro defunctis, nie czerpie z obrządku rzymskiego. W swoim utworze Brahms postanowił uchwycić temat śmierci w sposób bardziej uniwersalny. W jego Requiem znajdują się fragmenty Starego i Nowego Testamentu, a nawet teksty apokryficzne. Kompozytor postarał się jednak, by warstwa słowna była jak najbardziej uniwersalna, ominął więc fragmenty jednoznacznie chrześcijańskie. Nie usłyszymy w utworze także kanonicznej sekwencji Dies irae.

Utwór przeznaczony jest na wielką orkiestrę symfoniczną, chór mieszany oraz solistów. Baryton ma swoją partię solową w części III oraz VI, a sopran w części V. O sukcesie Niemieckiego Requiem świadczy to, że krótko po premierze okrzyknięto je dziełem narodowym. Kolejne wykonania w największych europejskich miastach przyniosły kompozytorowi sukces. Utwór ceniono nie tylko za uniwersalny przekaz, ale także przejmującą emocjonalność zamkniętą w precyzyjnej, ścisłej formie.

Organizatorzy niedzielnego koncertu, podczas którego usłyszymy Niemieckie Requiem, piszą, że utwór ten to prawdziwe arcydzieło "muzyki czystej". Zaznaczają jednak, że Brahms nie wierzył chyba w wymyślony za jego czasów podział na muzykę czystą i programową, skoro jego arcydzieło "czystej muzyki" jest zarazem ogólnoludzkim mierzeniem się ze śmiercią.

Orkiestrę Teatru Wielkiego przygotuje Gabriel Chmura, a chór - Mariusz Otto. Jako soliści wystąpią Aleksandra Olczyk - znana ze sceny operowej m.in. z roli Królowej Nocy w Czarodziejskim Flecie, natomiast partię solową barytonu wykona Michał Partyka (Guglielmo w Così fan tutte Mozarta, Silvio w Pajacach Leoncavalla).

Aleksandra Kujawiak

• Ein deutsches Requiem, Johannes Brahms
• Teatr Wielki
• 28.10, g. 18
• bilety: 6-100 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2018