Kultura w Poznaniu

Opinie

opublikowano:

Odautorska interpretacja dokumentu

Czy jest miejsce na indywidualny odautorski komentarz w fotografii dokumentalnej? Między innymi próbie odpowiedzi na to pytanie poświęcone było spotkanie z uznaną fotografką Agnieszką Rayss w poznańskiej Centrali.

. - grafika artykułu
Agnieszka Rayss "Krajobraz z trupem" z cyklu "Do broni"

Spotkanie było zarazem finisażem wystawy "Do broni" fotografki należącej do kolektywu Sputnik Photos. A wystawa była efektem pracy doktorskiej, którą Rayss obroniła na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Mogliśmy dzięki temu poznać inną Agnieszkę Rayss, niż ta, którą kojarzymy ze stricte fotodokumentalnych projektów. Czym według wielokrotnej laureatki konkursów fotografii prasowej jest dokument fotograficzny?

Autorka uważa, że słowo "dokumentalizm" pełni rolę wytrycha. To sami fotografowie odczuwają potrzebę bycia zaszufladkowanymi. Ona sama nie jest przywiązana do określenia "dokumentalistka", a znacznie pojemniejszego - "fotografka". Według niej fotografia dokumentalna to dokumentacja spojrzenia na świat fotografa, który dane wydarzenia uwiecznił. - Odautorska interpretacja jest dla fotografów, fotoreporterów koniecznością. To właśnie ta interpretacja tworzy prawdziwą wartość stworzonych obrazów - mówiła.

O projekcie "Do broni" opowiadała: - To projekt związany z rekonstruowaniem wojny. Wywodzi się z moich fotograficznych początków, gdy w kręgu moich zainteresowań leżało to, jak ludzie próbują odgrywać kogoś innego. Stąd wziął się też projekt "Amercin Dream", opowiadający o marzeniach i dążeniach w kierunku piękna i doskonałości. Wszystko, co stworzyłam w ramach "Do broni" miało swój początek w fotografii. Niekiedy jest to prosta rejestracja tego, co było przed moim obiektywem (jak będący integralną częścią projektu film z przemarszu rekonstruktorów z bitwy pod Mławą), znacznie częściej efekt fotomontaży. Dzięki tym montażom powstają wydarzenia, które nie miałyby prawa się wydarzyć, jest to pewnego rodzaju gra z widzem, który musi się uważnie przyjrzeć, by dojrzeć ten aspekt. To gra z tradycją obrazowania i z tym, do czego jesteśmy przyzwyczajeni w malarstwie batalistycznym i fotografii wojennej. Chociaż fotografie, które stworzyłam, nie wydarzyły się naprawdę, to wyglądają jak realne. Moja fotografia jest podszyta dwuznacznością.

I kontynuowała: - Nie interesuje mnie sama wojna. Z tego powodu nigdy nie zostanę fotoreporterem wojennym. Interesowali mnie rekonstruktorzy, zaczynałam od myślenia socjologicznego. Zadałam sobie pytanie: "Po co odtwarzać wojnę?". Potraktowałam rekonstruktorów jak twórców malarstwa  batalistycznego. Oni siłą rzeczy sami odtwarzają te obrazy. Uważam, że jest to oswajanie się z wojną i przemocą. Co ciekawe, my jako Polacy odtwarzamy tylko chwalebne dla nas wydarzenia. Czasem zwycięstwa (jak pod Grunwaldem), ale częściej heroiczne klęski.

O fotografowaniu w ramach kolektywu Sputnik Photos opowiadała: - Fotografujemy osobno, nie jeździmy razem na wyjazdy. Wspólna praca odbywa się na poziomie edycji fotografii, do której niekiedy zapraszamy również osoby z zewnątrz. W ramach dużego projektu "Stracone terytoria" zrezygnowaliśmy z autorstwa poszczególnych fotografii i podpisywaliśmy je zawsze jako Sputnik Photos. Pozwoliło nam to wrzucić do jednego worka parę tysięcy obrazów, z których kolejni kuratorzy wyciągali potem odpowiadające im fotografie. Mogły dzięki temu powstawać z tego zbioru różne wystawy i publikacje. Stworzyliśmy przeszło 10 odsłon tego projektu. Ta sama fotografia osadzona w różnorodnym kontekście i w towarzystwie różnych fotografii może tworzyć kompletnie inne znaczenia.

not. Adam Jastrzębowski

  • Spotkanie autorskie z Agnieszką Rayss
  • Galeria Centrala
  • 11.07

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2019