Oglądając najnowszą wystawę w Fotoplastykonie Poznańskim, przeniesiemy się w czasie, by zobaczyć, jak zmieniało się nasze miasto przez niemal 150 lat. Podróż rozpoczniemy od 1888 r., kiedy to pruskie wówczas miasto Posen nawiedziła jedna z największych w dziejach powodzi. Zniszczenia były pokaźne, ucierpiała znaczna część Starego Miasta, a stan wód osiągnął taką wysokość, że ulicę Garbary można było pokonać łodzią. Śladami, jakie pozostały po tym wydarzeniu do dzisiaj, są tabliczki znajdujące się przy ulicy Długiej i w kościele Bożego Ciała na Piaskach. Wysokość ich zawieszenia upamiętnia stan, jaki woda osiągnęła w trakcie powodzi (ponad 58 m n.p.m.).

Następnie przejdziemy na słynne poznańskie place. Pierwszy z nich - plac Wilhelmowski (dzisiejszy plac Wolności) rozpoznamy dzięki pomnikowi nachodzkiemu z 1870 r. przedstawiającemu lwa w otoczeniu czterech pruskich żołnierzy. Monument ten, zaprojektowany przez Cäsara Stenzla, upamiętniał bitwę pod czeskim Náchodem i był jednym z symboli niemieckiego panowania nad Wartą. Podobną wymowę miała nieco późniejsza, odsłonięta w 1903 r. statua przedstawiająca kanclerza Ottona von Bismarcka ustawiona na dzisiejszym placu Adama Mickiewicza. Obydwa pomniki miały w Poznaniu raczej ponurą sławę. Często obrzucane kamieniami symbole dominacji zaborcy ostatecznie zniknęły z przestrzeni miejskiej po zwycięskim powstaniu wielkopolskim. Prezentowane stereofotografie z tego najwcześniejszego okresu pochodzą ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu.

Kolejnym przystankiem będzie Poznań międzywojenny wraz z jednym z najbardziej charakterystycznych obiektów tego czasu, czyli Wieżą Górnośląską. Wybudowana jeszcze przez zaborcę w 1911 r. (projekt Hansa Poelziga), uznana została za perłę architektoniczną stolicy Wielkopolski. Budynkiem zainspirował się reżyser Fritz Lang, tworząc jedną z lokalizacji na potrzeby superprodukcji Metropolis z 1927 r. Wieża Górnośląska nie przetrwała tragicznych dwudziestowiecznych wydarzeń. Obiekt zniszczono w trakcie bombardowań w latach 1944-1945 i rozebrano ostatecznie w 1955 r. Dziś na miejscu Wieży Górnośląskiej wznosi się pawilon nr 11 (Iglica). Wielkim wydarzeniem minionego czasu był Międzynarodowy Kongres Chrystusa Króla odbywający się w Poznaniu 25-29 czerwca 1937 r. Uroczystości, pod przewodnictwem legata papieskiego i prymasa Polski Augusta Hlonda zakończono wielką manifestacją ku czci Chrystusa Króla. Obchody opisano na łamach siódmego numeru pisma "Ruch Katolicki": Już bowiem poprzedniego dnia wieczorem, a następnie od wczesnego rana 40 pociągów popularnych zaczęło zwozić pielgrzymki z całego kraju, z bliższych zaś okolic olbrzymie masy napłynęły piechotą. Warto wspomnieć o kolekcji, z której pochodzą międzywojenne stereofotografie prezentowane na wystawie. Autorem zdjęć jest bowiem Stefan Bolesław Poradowski - poznański kompozytor, teoretyk muzyki i pedagog. Poza muzyką Poradowskiego pasjonowała również fotografia, w tym ta trójwymiarowa.

Uzupełnienie wystawy stanowią dwuwymiarowe zdjęcia dzisiejszego Poznania autorstwa Pauliny Węgielnik. Dzięki fotografiom możemy błyskawicznie ocenić, jak zmieniła się stolica Wielkopolski przez ostatnie 150 lat. Począwszy od przełomu XIX i XX w., kiedy nad Wartą panował pruski zaborca, poprzez czas rozkwitu w przededniu II wojny światowej, uwieczniony przez Stefana Bolesława Poradowskiego, aż po współczesność, jakiej doświadczamy codziennie, spiesząc do szkoły lub pracy. Dzięki wystawie w Fotoplastykonie Poznańskim mamy okazję podziwiać zmieniające się miasto, ale także zastanowić się nad tym, co przyniesie przyszłość. Ekspozycja po raz kolejny wykracza poza fotoplastykon. Na ścianach wokół urządzenia prezentujemy fotografie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego i Miejskiego Konserwatora Zabytków. Stanowią one dopełnienie trójwymiarowej ekspozycji. O ile stereofotografie w Fotoplastykonie Poznańskim prezentują zmiany w tkance miejskiej i architekturze, to dwuwymiarowe zdjęcia ukazują codzienne życie mieszkańców stolicy Wielkopolski.

Marcel Skierski

• wystawa "Poznań na przełomie wieków"
• Fotoplastykon Poznański, CIK, ul. F. Ratajczaka 44
• godziny otwarcia: poniedziałek-piątek 10-18; sobota 10-17
• bilety: normalny 5 zł; ulgowy 2 zł; rodzinny 10 zł; grupowy (10 lub więcej osób) 20 zł