26 grudnia 1918 roku to dla Poznania dzień wyjątkowy - za sprawą wizyty Ignacego Jana Paderewskiego zapisał się na kartach historii jako patriotyczna chwila, łącząca Polaków, pragnących wolności. Antyniemieckie i patriotyczne manifestacje odbywające się tamtego wieczora były jedną z wielu bezpośrednich przyczyn wybuchu powstania wielkopolskiego, które rozpoczęło się następnego dnia.

Niemal 10 lat później, w ramach obchodów dziesięciolecia odzyskania niepodległości, w stolicy Wielkopolski odbyła się Powszechna Wystawa Krajowa. 16 maja 1929 roku rozpoczęło się artystyczne przedsięwzięcie, trwające aż do końca września. Na czele Komitetu Honorowego stanął marszałek Józef Piłsudski, zaś protektorat nad PeWuKą objął ówczesny prezydent RP, Ignacy Mościcki. To właśnie podczas trwania wystawy powstały w mieście takie budynki, jak Collegium Chemicum, kultowy Dom Studencki Hanka czy Hotel Polonia. 

Te wydarzenia - wybuch powstania wielkopolskiego oraz organizacja Powszechnej Wystawy Krajowej - to dwie historyczne daty, które wyznaczają ramy czasowe otwieranej w niedzielę w Muzeum Historii Miasta Poznania wystawy Narodziny nowoczesnego miasta Poznań w latach 1918-1929. Ekspozycja jest próbą reminiscencji długiej drogi modernizacji, na którą wkroczyli Polacy dzięki odzyskaniu niepodległości. Kuratorka, Justyna Żarczyńska, wymienia szereg inwestycji, które powstały w tamtym czasie, m.in. inicjatywa powołania Uniwersytetu Poznańskiego oraz Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych, rozbudowa Targów Poznańskich, utworzenie Poznańskiego Radia i wiele innych, których powstanie zmierzało do uzyskania jak największej niezależności oraz innowacyjności. 

Narodziny nowoczesnego miasta... to próba stworzenia archiwum zmian, które dokonały się w ostatnim czasie, a także swego rodzaju dynamiczny autoportret miasta, w którym dziś żyjemy. Miasta, które definiowane jest nie tylko poprzez historyczne wydarzenia i architektoniczne inicjatywy, ale także miejsca rozumianego jako wspólnota mieszkańców, których konkretne działania umożliwiły znaczną metamorfozę współczesnego Poznania. To również refleksja nad pojęciem nowoczesności i jego historycznym kontekstem, który nie ogranicza się jedynie do słownikowej definicji, związanej z postępowością, lecz charakteryzuje późne społeczeństwo funkcjonujące w świecie cywilizacji przemysłowej.

Czym była nowoczesność dla mieszkańców XX-wiecznego Poznania? Jak definiowana jest w czasach współczesnych? Czy nowoczesne miasto w latach 1918-1929 dziś także postrzegane jest jako obszar postępowy, czy może definiowane jako archaiczna metropolia? Warto zastanowić się nad historycznymi modyfikacjami zachodzącymi nie tylko na poziomie urbanistycznym, ale także kulturowo-społecznym, jak i konsekwencjami owych działań obecnych w życiu codziennym - przecież w każdym zdarzeniu kryją się przeszłość, przyszłość i teraźniejszość.

Klaudia Strzyżewska

• "Narodziny nowoczesnego miasta Poznań w latach 1918-1929"
• Muzeum Historii Miasta Poznania
• wystawa czynna 18.11-24.02.2019
• kuratorka: Justyna Żarczyńska
• aranżacja: dr Piotr Barłóg

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2018