Organizatorzy przeglądu tłumaczą się przed widzami tak: - Proponując Państwu przegląd "Wsi spokojna, wsi wesoła - polska wieś w polskim kinie" stawiamy pytanie o zmieniający się wizerunek społeczny wsi. Ma on swoje korzenie w tradycyjnym obrazie wsi w filmie polskim, ukształtowanym w adaptacjach rodzimej literatury o ogromnym ciężarze kulturowym, takich jak "Wesele" Wyspiańskiego według Wajdy (1972), "Chłopi Reymonta według Rybkowskiego (1973) czy "Nad Niemnem" Orzeszkowej według Kuźmińskiego (1986) - piszą.

Ale żadnego z tych filmów nie ma w programie przeglądu "Wsi spokojna...". Zobaczymy obrazy późniejsze, mierzące się ze stereotypami narastającymi przez lata wokół wsi, ale też takie, które w tych stereotypach wciąż tkwią bardzo głęboko.

Najstarszy z filmów i pierwszy jaki pokaże Muza (6 maja o godz. 21) to "Konopielka" z 1981 r. - głośna adaptacja powieści Edwarda Redlińskiego w reżyserii Witolda Leszczyńskiego, który zasłynął "Żywotem Mateusza". "Konopielka" - zdaniem krytyków - dorównuje klasą "Żywotowi"... Przenosi widza w pejzaż zapadłej wsi Taplary, gdzieś na Białostocczyźnie. Młody chłop - Kaziuk wyjeżdża rankiem do lasu po chrust na opał. Po powrocie zastaje w chałupie istną rewolucję. Przedwcześnie ocielona krowa, wędrowny dziad, nauczycielka i prelegent z miasta, który w dodatku wytyka jego rodzinie brak higieny, zabobonność i zacofanie. Kaziuk niewiele z tego rozumie, ale pozostaje pod wrażeniem, zwłaszcza apetycznej nauczycielki....- "Konopielka" to rzecz o przeszłości, o "kulturze statycznej", życiu tradycyjnym - mówił Edward Redliński, który jest także autorem scenariusza filmu. Jednym z niepodważalnych atutów "Konopielki" jest obsada: zwłaszcza Anna Seniuk w roli Handzi i Krzysztof Majchrzak w roli Kaziuka. Film zdobył główne nagrody na festiwalu w Gdańsku oraz Vevey i Havgesund.

Tydzień po "Konopielce" zobaczymy w Muzie dwa filmy twórców, których właściwie przedstawiać nie trzeba: "Pograbek" Jana Jakuba Kolskiego z 1992 r. i "A czego tu się bać?" Małgorzaty Szumowskiej z 2006 r.

"Pograbek" to drugi film fabularny w dorobku Kolskiego, w którym ukształtował się charakterystyczny i rozpoznawalny odtąd styl jednego z najoryginalniejszych współczesnych polskich reżyserów - pokazujący świat z pogranicza surowej wiejskiej rzeczywistości i baśni. Film opowiada historię małżeństwa: Pograbka i Kuśtyczki, którzy nie mogą mieć dzieci. Pograbek zbiera zarobione pieniądze na adopcję dziecka ciężarnej sąsiadki. Ta jednak wycofuje się z umowy, podsuwając małżeństwu inne rozwiązanie... "Pograbek" przyniósł Kolskiemu uznanie krytyki, którego nie stracił do dziś.

O ponad dekadę młodszy film Małgorzaty Szumowskiej "A czego tu się bać?" to dokument, do którego reżyserka zaprosiła mieszkańców jednej z mazurskich wsi. I zapytała ich o śmierć. A oni otwarcie, szczerze i bez obaw opowiedzieli jej o tym mistycznym momencie, w którym dusza opuszcza ciało. " (...) film uderza w potęgę przesądu. Tym przesądem nie jest bynajmniej rytuał żegnania umarłego ani serdeczna więź żywych z odchodzącym. Przesądem jest milczenie, lęk, poczucie winy, z którym ludzie nie wiedzą, co począć" - pisał w Gazecie Wyborczej o filmie Szumowskiej Tadeusz Sobolewski.

Ostatnie dwie propozycje w ramach majowego przeglądu to filmy, o których nie da się zapomnieć. O które spierali się krytycy, dyskutowała widownia. Jedni przyznawali im nagrody, inni odsądzali twórców od czci i wiary: "Wesele" Wojciecha Smarzowskiego - demaskatorska krytyka polskiego społeczeństwa, którego reprezentanci spotykają się na wiejskim wesele i "Pokłosie" Władysława Pasikowskiego - w którym reżyser dobrał się do zbiorowej podświadomości Polaków. Filmowe lektury obowiązkowe.    

Sylwia Klimek

• Przegląd "Wsi spokojna, wsi wesoła - polska wieś w polskim kinie":
• 6.05, g. 21: "Konopielka
• 13.05, g. 21: "Pograbek" i "A czego tu się bać?"
• 20.05, g. 21: "Wesele"
• 27.05, g. 21: "Pokłosie"
• Kino Muza (ul. Św. Marcin 30)
• Bilety na pojedynczy seans: 15 zł
• Karnet na 4 filmy: 40 zł
• Zaprasza DKF Kamera