- Filmy tańca są specyficzną dziedziną kina, która bardzo intensywnie się rozwija. Ich podstawowym środkiem ekspresji jest ruch, taniec, i to niezależnie od wykorzystywanych w nich gatunków. A mogą być to formy fabularyzowane, eksperymentalne, czy nawet animacje. To swego rodzaju hybryda między formą kinematograficzną a taneczną. Takie filmy pojawiają się na różnych festiwalach filmowych, ale powstają również festiwale w całości im poświęcone. Short Waves Festival jest bardzo otwarty na ciekawe, nowe trendy i dlatego postanowił je wprowadzić do programu: najpierw eksperymentalnie, a potem na stałe - wyjaśnia Regina Lissowska-Postaremczak, kuratorka sekcji od 2014 roku.

Lissowska-Postaremczak jest z wykształcenia tancerką i choreografką, a tańcem zajmuje się całe życie. Praktykę realizacyjną uzupełnia krytyką i badaniem tej sztuki. - Film tańca od wielu lat mnie interesował jako forma bardzo mocno się rozwijająca w obszarze sztuki tanecznej. Dlatego też festiwal zaproponował mi współpracę. Dziś to mój prymarny obszar zainteresowań - przyznaje.

Za rozwojem przyszły też obostrzenia - współcześnie rejestracji tańca na potrzeby dokumentacji ze statycznej kamery już nie uznaje się za obszar filmu tańca, choć takowe realizacje twórcy ("rejestratorzy") uparcie wysyłają na festiwal. Element artystyczny jest w tym nurcie istotny i Lissowska-Postaremczak zawsze bierze go pod uwagę przy ocenia nadchodzących zgłoszeń, których jest zwykle około stu lub więcej. Ważny jest język filmowy i to, co można zrobić za pomocą środków typowych dla kina, na przykład poprzez montaż, tworzący czasem zupełnie nowy układ. - Najlepszą choreografię może źle pokazać źle zrobiony film i odwrotnie: w bardzo dobrze zrobionym filmie jakość tańca jest w stanie popsuć ogólne wrażenie - przyznaje.

Video dance body

Z rozwojem filmów tanecznych równolegle idą też przemiany w samym tańcu i pytania o to, jak go dziś definiować w sytuacji, gdy ta kategoria uległa znacznemu poszerzeniu. Stąd kino też nie może pozostawać w tyle. Nawet ci, którzy patrzą na formę filmów tanecznych z perspektywy historycznej zwracają uwagę na kluczowość sytuacji, gdy kamera w jakiś sposób partycypuje w tańcu, a nie jest jedynie jego biernym obserwatorem. Kuratorka sekcji mówi wręcz o tańcu stworzonym dla kamery, a teoretyczka amerykańska Sherril Dodds ukuła ciekawy termin video dance body - aby podkreślić, że ta forma istnieje tylko w ramach filmowej czy telewizyjnej technologii realizacji. Lissowska-Postaremczak przypomina też, że film był związany z tańcem od samego początku, od pierwszych eksperymentów i nagrań, na których uwieczniano tańczących ludzi.

Poznaniaków bardzo zainteresowały filmy taneczne - co roku ich selekcję mogą oglądać na pokazach Dances with Camera w trakcie Short Waves Festival. Tym razem zobaczymy tegorocznego zwycięzcę sekcji - horrorowy "Skuggdjur", w którym na imprezę dorosłych patrzymy oczami dziecka. Reżyser Jerry Carlsson zrobił film, który mógłby posłużyć za przykład sytuacji, gdy taniec jest tylko elementem większej konstrukcji fabularnej. Rytmiczność sztucznych zachowań dorosłych można interpretować jako spory dystans, który dzieli dziewczynkę od nich. Ten film nie byłby pewnie jednak tak doskonały, gdyby nie osobliwe, trochę abstrakcyjne poczucie humoru Carlssona.

- Nie zawsze pokazanie tańca i jego jakości technicznej może być na pierwszym planie. To zależy od tego, jak jest to spasowane z całościową koncepcją. Staramy się pokazywać szerokie spektrum tych produkcji. Szukać prac, które ujawniają duży potencjał, są eksperymentalne i interesujące - wyjaśnia Lissowska-Postaremczak.

W jednym ujęciu, animowane lub z rosnącym tempem

Reżyserka Jasmine Ellis w "Cargo" tworzy charakterystyczny efekt popisowy jaki daje realizacja całego filmu w jednym ujęciu. W tym przypadku to tylko niespełna cztery minuty, ale przestrzeń jest ograniczona do wielkości windy. Ellis jest też przykładem artystki, która początkowo była performerką i choreografką, a dopiero później zainteresowała się realizacją filmów tańca, których na koncie ma już sześć.

Wspomniane przez kuratorkę konkursu animacja będzie reprezentować "Firebird" Velislavy Gospodinovej, w której akcja rozgrywa się w magicznym świecie: miłość jest w nim siłą mtafizyczną zdolną przełamać granicę między życiem z śmiercią. Urodzona w Sofii artystka szuka różnych dróg, które oferuje jej medium filmu animowanego. W 2012 roku debiutowała "Krwią", w międzyczasie zajęła się efektami specjalnymi, a w 2014 roku założyła własną firmę producencką Red Stroke.

I choć program grudniowego pokazu Klubu Krótkiego Kina to przede wszystkim wybór z tegorocznego konkursu, wzbogaca go produkcja lokalna. W "Inicjacji" Iwony Pasińskiej przed kamerą występują wspaniali tancerze z Polskiego Teatru Tańca. Reżyserka stworzyła immersyjną, monochromatyczną etiudę, korzystając z efektu stopniowej akceleracji. Punktem wyjścia są tu "martwe natury" z zawieszonymi w bezruchu tancerzami i muzyka noise'owa na "jałowym biegu", złożona z magmowego szumu. Z tej apatii powoli wyrywają się postacie i dźwięk, a całość scenek porządkuje jednostajny ruch obracającej się w poziomie kamery. W efekcie dajemy się prawie porwać z krzeseł przez tancerzy.

Marek S. Bochniarz

• Klub Krótkiego Kina: pokaz filmów tańca
• 3.12, g. 19
• Kino Pałacowe, CK Zamek
• bilety: 10 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2018