Kultura w Poznaniu

Historia

opublikowano:

Niezwykłe męstwo bohatera

O poznaniaku, który zdobył rosyjskie zamki, wspierał innowierców, choć sam pozostał katolikiem.

. - grafika artykułu
Herb Górków Łodzia

"23 grudnia znakomity i wielmożny Andrzej, komes z Górki, powrócił do Poznania z Moskwy, po zdobyciu zamków Homla i Starodub" - odnotowano w kronikach miejskich pod rokiem 1535.

Podczas wojny z Wielkim Księstwem Moskiewskim w 1535 roku Andrzej Górka powiódł na Litwę zaciężne wojska, biorąc udział w zdobywaniu Homla i Staroduba. Był wówczas od trzech lat kasztelanem kaliskim. Podczas powrotu z wojny, w Wilnie, "został przez króla Zygmunta wyniesiony z kasztelana kaliskiego do godności kasztelana poznańskiego i starosty generalnego wielkopolski" - zapisał kronikarz. W sierpniu 1535 roku jego ojciec Łukasz Górka z kasztelana poznańskiego i starosty generalnego Wielkopolski powołany został na wojewodę poznańskiego. Wszystko zostało w rodzinie...

Kasztelanię Górka objął jeszcze w grudniu 1535 roku. Na zamek jako starosta wprowadzony został uroczyście 10 stycznia 1536 roku "wobec licznie przybyłych dostojników i szlachty królestwa" przez Kacpra Anacio, dworzanina królewskiego. Kilka dni później, gdy "do zamku została zwołana poznańska rada miejska, inaugurację powtórzono w jej obecności, klucze do wszystkich bram miasta przekazano miłościwemu panu (Górce), a wnet tamże poruczono je rajcom miejskim" - opisywał kronikarz. "Panowie rada okazali jego miłości cześć, jaką wzbudzały i zasługi, i niezwykłe męstwo tak wielkiego bohatera".

Z wcześniejszych zapisków w poznańskich księgach miejskich wiemy, że Andrzej Górka został obrany "naczelnym wodzem wojska złożonego z 1000 koni i 500 piechoty, które Wielkopolanie Litwie w pomocy posełali". 10 kwietnia 1535 roku "przeglądał to wojsko w Poznaniu, dołączył do niego 100 koni przepysznie ubranej i uzbrojonej jazdy swojej, uczęstował je hojnie i wysłał ku Wilnu". Sam wyjechał z Poznania 20 kwietnia, zabierając ze sobą Jana Wójcika, sławnego poznańskiego medyka.

Wojska polsko-litewskie dowodzone były w czasie zdobycia Homla (16 lipca) przez hetmana wielkiego koronnego Jana Tarnowskiego i hetmana wielkiego litewskiego Jerzego Radziwiłła. Twierdza Starodub padła na początku sierpnia.

Z okazji 500-lecia reformacji warto przypomnieć, że Andrzej Górka wspierał innowierców, ale nigdy nie wystąpił otwarcie przeciwko Kościołowi katolickiemu, co uczynili jego synowie. Po śmierci w 1551 roku został pochowany w katedrze, w kaplicy rodowej. Na jego i jego żony Barbary z Kurozwęckich nagrobku, którego autorem był Hieronim Canavesi, przedstawiona została piątka ich dzieci - Katarzyna i Barbara oraz Łukasz, Andrzej i Stanisław. Płaskorzeźby ostatniej trójki to jedyne wizerunki protestantów w katolickiej katedrze! I jedyny ślad po ostatnich w rodzie Górków w rodowej kaplicy. Poznańska kapituła nie wyraziła zgody, by jako heretyków pochować ich w katedrze.

Daina Kolbuszewska