Місто Познань

Odziały Milicji Obywatelskiej i ZOMO spacyfikowały antykomunistyczną demonstrację zorganizowaną 1 maja 1988 roku na ul. Głogowskiej w Poznaniu. Jej uczestnicy zebrali się przed kościołem Matki Boskiej Bolesnej by ruszyć naprzeciw oficjalnego pochodu pierwszomajowego. Ich marsz zatrzymał jednak milicyjny kordon. W tłumie obserwatorów byli jednak świadkowie z aparatami fotograficznymi. Dzisiaj bezcenni.  

6 maja 1943 roku w ręce gestapo wpadł Florian Marciniak, pochodzący z Wielkopolski naczelnik Szarych Szeregów. Mimo wysiłków jego towarzyszy nigdy nie udało się odbić go z rąk Niemców. Zginął w Gross Rosen.

Tak się czasem zdarza, że chciałoby się napisać coś doniosłego i "ku chwale", szczególnie w obliczu pięknych rocznic, bo jakże to nie pochwalić, nie wspomnieć z aprobatą, że powstało wiele lat temu coś na ówczesne czasy nowatorskiego i nowoczesnego? A tymczasem los robi psikusa i wzrok szukający punktu zaczepienia, aby właśnie w tak doniosłym tonie wspomnieć o robiącym wrażenie jubileuszu, zatrzymuje się na czymś, co potem przekreśla jakiekolwiek szanse na popełnienie takiego tekstu.

Akademie, plena, wizyty, delegacje, mecze, zawody, budowy, pochody. Odsłonięcia, wręczenia, odznaczenia, przecinanie wstęg. Partia i naród. PRL w rozkwicie. Dla niektórych nostalgiczne wspomnienia, dla młodszych science fiction. CYRYL właśnie opublikował ponad 1200 nowych fotografii z lat 1975 i 1978 Stanisława Wiktora, fotografa, od którego CYRYL się zaczął.

Na początku są tafle szkła. Potem tnie się je diamentem według szablonu i pokrywa patyną. Następnie retuszem wydobywa się z nich światło, nakłada farby, wypala w piecu, łączy ołowiem lub miedzią i spaja cyną. Powstaje witraż, szklane cudo.

Z pozoru zwyczajny krzyż stoi "od zawsze" na skwerze nad Wartą, na skraju Chwaliszewa. Jego dzieje to świadectwo burzliwej historii naszego miasta. Złoty krzyż Chwaliszewa był przez lata przedmiotem sporów polsko-niemieckich, procesów sądowych i  administracyjnych, walki na pisma, opinie, pozwolenia i odwołania. Był stawiany, święcony, przenoszony, niszczony i odnawiany, a nawet... utopiony w rzece.

Pierwsze posiedzenia opozycji demokratycznej u dominikanów w kwietniu 1989 roku bywały burzliwe, a dokonywane wybory zaskakujące. Tak wszyscy uczyli się demokracji.

Czy wyobrażamy sobie dobry film bez odpowiedniej ścieżki dźwiękowej i szanujący się festiwal filmowy bez nagrody za nią przyznawanej? Kto z nas nie ma swoich ulubionych utworów, które potęgowały wizualne efekty na ekranie i słuchane już długo po seansie nie wywoływały w myśli zapamiętanych obrazów? Muzyka filmowa żyje z jednej strony własnym życiem, a z drugiej współuczestniczy w tworzeniu wizualnego widowiska. Jak było kiedyś?

"Pierwszy polski film..." - to brzmi dumnie. Bez względu na to, jaka fraza pojawi się dalej. Ostatnio polscy twórcy przynajmniej parokrotnie posłużyli się tym chwytliwym i zachęcającym określeniem, reklamując swoje filmowe produkcje. Nie jest to jednak rzecz nowa - świadomość że to "pierwsze" przyciąga publiczność mieli również filmowcy sprzed lat. Czy jednak szło to zawsze w parze z zachwytami krytyków i publiczności?

50 lat temu z poznańskich ulic zniknęły trolejbusy. 29 marca 1970 roku zlikwidowano ostatnią linię nr 103 z Ogrodów na Smochowice. Dlaczego poznaniacy nadali trolejbusom nazwę "biedatramwaje"? Czy jest szansa na ich powrót do Poznania?

W latach 1921-1939 Poznań, najważniejsze miasto polskich kresów zachodnich, pełnił rolę garnizonu dla różnych jednostek Wojska Polskiego. Wśród nich były oddziały saperów, których historię oglądaną z niezwykłej, bo prywatnej perspektywy w ciekawy sposób pokazuje nowa kolekcja opublikowana w CYRYLU.

Wiadomość o jego przyjeździe zelektryzowała wszystkich. "Nawet ci, których nie obchodzi na co dzień muzyka, wpadli w dygot i podniecenie" - pisał Ryszard Gloger na łamach "Głosu Wielkopolskiego". 35 lat temu Leonard Cohen wystąpił w Poznaniu.

"Arkady Fiedler jest Wielkopolaninem, wyrosłym w nieruchliwej, dorobkiewiczowskiej sferze drobnomieszczańskiej. Na pewno wśród poznaniaków Fiedler uchodzi za wariata, za człowieka, któremu w głowie rosną fiołki (jakże jednak piękne), za człowieka, którego wśród porządnych ludzi należy się wstydzić [...]" - pisała w latach 30. XX wieku o podróżniku i pisarzu lwowska "Reduta".

W ciągu ostatnich pięciu lat przed wojną sanacyjny rząd w Warszawie uparcie nie akceptował wyniku wyborów prezydenta Poznania, choć odbywały się one zgodnie z prawem. Dlaczego?

Docent Wiktor Jassem za swój sprzeciw z Marca 1968 roku zapłacił utratą pracy na UAM. Lech Raczak utracił wtedy ostatnie złudzenia, a późniejszy profesor Władysław Panas - status studenta w Poznaniu.

Nowe Muzeum Powstania Wielkopolskiego ma opowiadać unikalną historię wielkiego zwycięstwa Wielopolan. Unikalną, dlatego że nasza historia to nieustanne pasmo klęsk i porażek. Wśród nich Powstanie Wielkopolskie jest rzeczywiście wyjątkowe, bo zwycięskie - mówi Przemysław Terlecki*, nowy dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości.

Wybitna postać i wszechstronna działalność biskupa Jana Lubrańskiego, którego 500. rocznica śmierci przypada w maju tego roku, wciąż pozostają mało znane bądź istnieją w świadomości wielu mieszkańców Poznania jako zbiór kilku ogólników. Na wystawę W księgach boskich i ludzkich. Świat Jana Lubrańskiego zaprasza od 7 marca Brama Poznania.

Harcerze z Szarych Szeregów nie pogodzili się z okupacyjną rzeczywistością Poznania. W tamtym czasie liczył się każdy znak, że Polacy się nie poddają.