Twórczość Witolda Gombrowicza wciąż wywołuje emocje u czytelników, ale też u krytyków literackich, komentatorów, twórców teatralnych. Choć, jak pisze wydawca jego biografii  w materiałach promocyjnych, za życia był "najbardziej znanym z nieznanych pisarzy", dziś trudno przecenić jego rolę i znaczenie. Dowodem najprostszym - czekające nas w najbliższych dniach i tygodniach wydarzenia.

O wadze i aktualności dokonań Gombrowicza fascynująco przekonywał niedawno na łamach Tygodnika Powszechnego prof. Ryszard Koziołek. Właśnie w kontekście poświęconej mu nowej książki. A dlaczego Gombrowicz jest tak ważny? A choćby dlatego, że potrafił stawiać pytania, tak oszałamiająco aktualne jak te przywoływane przez Koziołka we wspomnianym tekście: "Cóż wart jest naród złożony z ludzi sfałszowanych i zredukowanych? Z ludzi, którzy nie mogą pozwolić sobie na żaden szczerszy, swobodniejszy ruch z obawy, by im się ten naród nie rozpadł?".

Jesień z Gombrowiczem

Wydarzeniem jesieni (a być może i roku) na literackim rynku ma szansę się stać monumentalna - bo ponad 1100 stronicowa! - biografia autorstwa Klementyny Suchanow "Gombrowicz. Ja, geniusz", której oficjalną premierę Wydawnictwo Czarne zapowiedziało na najbliższą środę, 27 września. Dzień wcześniej autorka będzie w Poznaniu i opowie o swym dziele. Wolno mieć nadzieję, że wydarzeniem okaże się też wyczekiwana przez poznańską publiczność "Iwona, księżniczka Burgunda", której premiera w Teatrze Nowym odbędzie się  trzy dni później, 30 września. O tej inscenizacji też będzie mowa podczas wtorkowego spotkania.

W pierwszej części wtorkowego wieczoru dramaturg Teatru Nowego, Michał Pabian, opowie o historii wystawiania dzieł pisarza na scenach polskich - od "Iwony" Zygmunta Hübnera w Teatrze Powszechnym po poznańską realizację tego spektaklu. W części drugiej Klementyna Suchanow, autorka "pierwszej pełnej biografii literackiej" w rozmowie z prof. Piotrem Śliwińskim opowie o swoich podróżach śladami autora "Ferdydurke" i "Transatlantyku".

Witoldzie, prowadź!

Książka Suchanow budzi zrozumiałe żywe zainteresowanie czytelników, które wzmacniają jeszcze głosy tych krytyków, którzy zdążyli już to dzieło przeczytać. Michał Paweł Markowski pisze: "Dzięki uporowi i talentowi autorki mamy nareszcie kompletną opowieść o jednym z najważniejszych pisarzy nowoczesnych. Teraz nie pozostaje nam nic innego, jak odkryć ponownie jego dzieła". Krzysztof Varga na łamach Gazety Wyborczej dodawał: "to jest rzecz nie tylko opasła, ale zabójczo precyzyjna, każdy szczegół z życia tego w istocie geniusza, a też największego bodaj wśród pisarzy kabotyna, tu jest opisany, wszystko z chirurgiczną precyzją nakreślone, nie tylko życie i poglądy autora Ferdydurke, ale i kontekst społeczny, polityczny, obyczajowy, słowem wszelaki jest nam tu podany".

Wreszcie wspomniany prof. Koziołek w tekście "Witoldzie, prowadź", napisanym dla Tygodnika Powszechnego stwierdza: "Nie ma ważniejszego tematu i zadania w książce Suchanow niż dostarczenie nam wiedzy jak powstawało, jak mogło powstać kto wie czy nie największe jego dzieło, czyli osobowość publiczna Gombrowicz". I dodając jak wielką cenę za swą niezależność płacił autor podsumowuje: "Kiedy przemierzymy, dzięki autorce, jego życie od Małoszyc przez Buenos Aires po Vence, animusz chętnych kontestatorów opadnie na widok drogi jaką pokonała ta pustosząca osobowość".   

Książka publikowana przez Czarne to dzieło dwutomowe. To, jak pisze wydawca, "nie tylko podróż, w czasie której z nieopierzonego ziemiańskiego syna wyrośnie pewny swej indywidualności twórca, kreujący zupełnie nowy język filozof i w końcu zmęczony sławą człowiek, to również wędrówka przez kompleksy polskiej - i nie tylko - literatury, historii, tradycji i obyczajowości".

Tomasz Janas

• Czytnik. Wprowadzenie do Gombrowicza
• Teatr Nowy, Scena Nowa
• 26.09, g. 17.30
• bilety: 1 zł