Kultura w Poznaniu

Film

opublikowano:

Koniec świata

Bartosz Żurawiecki poleca "Pożegnanie z Europą" Marii Schrader. Premiera 5 maja.

. - grafika artykułu
fot. materiały dystrybutora

Film Marii Schrader przypomina postać Stefana Zweiga - austriackiego pisarza, niezwykle popularnego w okresie międzywojennym. Do dzisiaj zresztą chętnie wznawia się zarówno jego subtelne opowiadania i powieści psychologiczne (24 godziny z życia kobiety, Niecierpliwość serca), jak i beletryzowane biografie sławnych historycznych postaci (Maria Stuart, Balzac). Zweig był Żydem, w 1934 roku opuścił Europę, krążył między krajami obu Ameryk, by ostatecznie osiąść w brazylijskim Petropolis. Tu w lutym 1942 roku popełnił samobójstwo wraz ze swą młodą żoną Lotte. Jak napisał w liście pożegnalnym, nie miał siły, by w wieku 60 lat zaczynać wszystko od nowa, a końca wojny w Europie nie było widać.

Pożegnanie z Europą nie jest, na szczęście, typową biografią. Koncentruje się na ostatnim okresie życia Zweiga (Josef Hader). W kilku długich sekwencjach obserwujemy bohatera w różnych sytuacjach życiowych: podejmowanego z honorami w Rio de Janeiro, uczestniczącego w kongresie pisarzy, podróżującego po brazylijskich plantacjach, toczącego spór ze swą byłą żoną, Friderike (świetna Barbara Sukowa), na temat pomocy imigrantom ze Starego Kontynentu... Widzimy, jak powoli narasta w pisarzu zmęczenie, rozczarowanie,  melancholia. Akt ostatni to odkrycie zwłok małżonków Zweig.

Autor Listu od nieznajomego nie chciał angażować się politycznie. Głosił niezależność ducha artysty, zamieszkującego wyspy intelektu i wyobraźni. Tyle że w przeżartym faszyzmem, ogarniętym wojną świecie tych wysp już nie było. Utopia rozpadła się w proch i pył. Film Schrader stawia nienatrętnie pytanie o rolę intelektualisty - takiego w starym stylu, luminarza, nauczyciela niosącego w lud kaganek oświaty, wielkie humanistyczne ideały i klejnoty kultury. Gdzie jest dzisiaj jego miejsce? Niewykluczone, że na łożu śmierci.

Bartosz Żurawiecki

  • "Pożegnanie z Europą"
  • reż. Maria Schrader
  • premiera 5.05