"Czy Ukraina należy do naszego kręgu kulturowego? Do Europy Środkowo-Wschodniej?  To wschód czy zachód?"  - prowokacyjnie pytają organizatorzy. Milan Kundera w swoim słynnym eseju Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej pisał: "We wszystkich rewoltach środkowoeuropejskich zarówno pamięć kulturalna, jak współczesna twórczość, odgrywały rolę wielką i decydującą." Tak jest również i w tej chwili. Tym bardziej, że Endemity nie ograniczają się do jednej wąskiej dziedziny, ale z każdej z nich czerpią coś wartościowego.

- W tym roku sięgniemy do pojęcia pamięci poprzez pieśni Mariany Sadovskiej, która przez prawie dwie dekady zbierała zapomniane tradycyjne utwory ukraińskie - zapowiada Maria Czarnecka, prezeska Stowarzyszenia Antropologów Kultury Etnosfera, które jest organizatorem festiwalu. - Jej poszukiwania łączą się z nową powieścią Natalki Śniadanko Lubczyk na poddaszu, której oś stanowi pamięć i jej ulotność. Obie perspektywy - pamięć muzyczna i literacka zderzą się i współzagrają w performansie (nie)Pamięć duetu Sadovska/Śniadanko - dodaje.

Z kolei Taras Prochaśko i jego W gazetach tego nie napiszą zmierzy się z dawnym i współczesnym obrazem Ukrainy. Wybitny pisarz, jeden z czołowych reprezentantów słynnego fenomenu stanisławowskiego o swojej ukraińskiej tożsamości opowie podczas spotkania pod hasłem Ukraina mniej znana? Inne spotkanie, z poetą Ołeksijem Czupą z Doniecka to okazja by przekonać się, jak wygląda życie z perspektywy artysty ze wschodnich krańców Ukrainy. Artysty, który pojawi się w Polsce po raz pierwszy, dodajmy.

Prócz tego kołysanki z projektu Jaworyna i okazja do zaprezentowania własnego talentu w  S!amie, czyli zabawie słownej w Meskalinie. Prócz tego WARIakcje z litera (TA)mi, czyli warsztaty literackie dedykowane dzieciom i seniorom, a dla "przypadkowych" przechodniów specjalny flash mob. Tym samym festiwal wychodzi w miasto, nie ograniczając się do jednego, ustalonego miejsca. Będziemy mogli doświadczać go m.in. na Placu Wolności, w Antykwariacie Mały Książek, Klubokawiarni Zemsta, Meskalinie czy Dragonie. Może warto tam zajrzeć, choćby na chwilę?

Anna Solak

• Festiwal Literatury Europy Środkowo-Wschodniej Endemity
• 11-18.10