Co może być inspiracją do tworzenia sztuki? Dla jednych będzie to twórczość ulubionego reżysera czy muzyka. Inni wskażą na przyrodę czy kwestie związane z ekologią. Artyści którzy będą prezentowani podczas wystawy w Muzeum Narodowym siłę do tworzenia swojej sztuki czerpali z jednej z najintymniejszych ludzkich spraw - z choroby. Z tego, co zazwyczaj staramy się ukrywać przed nieznajomymi, a niekiedy także i przed najbliższymi. Czerpali ze swojej niedołężności, z dysfunkcji, ze swoistej destrukcji własnego ciała i umysłu.

Strategie działania wobec choroby mogą być różne. Tak jak i związki pomiędzy powstałym dziełem sztuki, a stanem twórcy. Wszak czy można to oddzielić? Można jak Maksymilian Gierymski i Artur Grottger tworzyć pomimo choroby, tak, jakby jej w ogóle nie było. Chory na gruźlicę Grottger zdołał jeszcze przed śmiercią dokończyć swój cykl Wojna, do którego nawiązywała potem w swojej twórczości Maria Konopnicka. Można też jak Katarzyna Kozyra ze swojej choroby uczynić... sztukę. W cyklu prac Olimpia artystka podjęła temat tabu, jakim ciągle jeszcze jest w Polsce choroba nowotworowa. Poprzez pokazanie swojego ciała po chemioterapii na fotografiach wprost odwołujących się do obrazów Maneta Kozyra chciała odczarować "niewidzialność" chorych ludzi, którzy wraz z zachorowaniem stają się dla społeczeństwa niezauważalni.

Tytułowa "choroba " stanowi dla Agnieszki Skalskiej kryterium doboru prac i jest pośrednikiem między różnymi stylami, dziedzinami i epokami. Występuje w charakterze swoistego łącznika, dzięki któremu na jednej wystawie obok wspomnianych już Gierymskiego, Grottgera i Kozyry znajdziemy takie nazwiska jak Władysław Strzemiński, Stanisław Wyspiański, Władysław Podkowiński, Maria Jarema, Alina Szapocznikow, Magda Hueckel, Andrzej Okińczyc czy Emilia Kachnicz. Jeśli jest jedno uniwersalne doświadczenie, które może połączyć urodzoną w 1993 roku performerkę i poetkę Zuzannę Bartoszek z narodzonym w 1844 roku malarzem Ludomirem Benedyktowiczem, to może to być chyba tylko choroba.

Choroba jako źródło sztuki jawi się jako wspaniała okazja, by przyjrzeć się pracom najważniejszych polskich artystów na nowo. Może na nowo spojrzymy na autoportrety Jacka Malczewskiego widząc je w otoczeniu innych prac stworzonych pod wpływem choroby? Przekonamy się o tym już od 28 kwietnia w Muzeum Narodowym.

Adam Jastrzębowski

• wystawa Choroba jako źródło sztuki
• 28.04 - 11.08
• wernisaż 28.04, g. 12
• Muzeum Narodowe w Poznaniu
• bilety: 7-10 zł

© Wydawnictwo Miejskie Posnania 2019